Historia

13 października

Ostatnia aktualizacja: 13.10.2011 00:00
W Greenwich wyznaczono południk zerowy.

1884 - Ustanowiono południk zerowy w Greenwich. Czas miejscowy na południku zerowym, przechodzącym przez obserwatorium astronomiczne w Greenwich pod Londynem, uznano za tak zwany uniwersalny czas średni, czyli GMT - Greenwich Mean Time. W stosunku do czasu uniwersalnego określa się na całym świecie tak zwane strefy czasowe, zmieniające się o godzinę co 15 stopni długości geograficznej.

Pozostałe wydarzenia:

1307 - Król Francji Filip Piękny, zadłużony u templariuszy, uwięził rycerzy zakonu we Francji. Zarzucił im herezję, świętokradztwo, czary oraz skonfiskował ich majątek. Zakon został rozwiązany w 1312 roku przez papieża Klemensa V.

1805 - Urodził się Stefan Garczyński, poeta, uczestnik powstania listopadowego, autor: poematu dramatycznego "Wacława dzieje", "Wierszy do Aliny", "Sonetów wojennych", przyjaciel Adama Mickiewicza, który to po śmierci poety wydał jego poezje. (zm. 20.09.1833)

1821 - Urodził się Rudolf Virchow, niemiecki patolog i antropolog, współtwórca współczesnej patologii. Jako jeden z pierwszych wykonywał biopsje, sformułował pojęcie białaczki i amyloidozy. Pozostawił prace na temat nowotworów, zakrzepów, zatorów i gruźlicy. Był przeciwnikiem teorii ewolucji. (zm. 05.09.1902) 190. rocznica

1880 - Urodził się Stefan Ehrenkreutz, prawnik, historyk państwa i prawa, ostatni rektor Uniwersytetu imienia Stefana Batorego w Wilnie. Zmarł w więzieniu NKWD w Łukiszkach, 21 lipca 1945 roku.

1882 - Zmarł Joseph Arthur de Gobineau, francuski dyplomata, pisarz i filozof, uchodzi za twórcę doktryny rasizmu. Jego praca "Esej o nierówności ras ludzkich", wydana w czterech tomach w latach 1853 -1855, została wykorzystana w ideologii nazistowskiej. (ur. 14.07.1816)

1906 - W Warszawie rozpoczęły się Wyższe Kursy Handlowe. Wykład inauguracyjny na temat historii doktryn ekonomicznych wygłosił Jan Kucharzewski. W 1915 roku zostały przekształcone w Wyższą Szkołę Handlową, która  w latach 1949 -1991 funkcjonowała jako Szkoła Główna Planowania i Statystyki, a obecnie - Szkoła Główna Handlowa. 105. rocznica

1921 - Urodził się Yves Montand, prawdziwe nazwisko Yvo Livi, francuski piosenkarz i aktor, znany między innymi z filmów: "Cena strachu", "Czarownice z Salem", "Wojna się skończyła", "Mania wielkości', "Przedział morderców". (zm. 09.11.1991) 90. rocznica

1925 - Urodziła się Margaret Thatcher, brytyjska polityk, przywódca Partii Konserwatywnej, premier Wielkiej Brytanii w latach 1979 -1990, stanowczość w stosunku do strajkujących górników oraz do państw komunistycznych spowodowała nadanie jej przydomku "Żelaznej Damy", liberalną politykę gospodarczą jej gabinetu ochrzczono mianem "thatcheryzmu", jeden z czołowych "eurosceptyków", zwolenniczka ograniczonej integracji europejskiej.

1930 - Urodziła się Teresa Lubkiewicz-Urbanowicz, prozaik, dramatopisarka, przez dwanaście lat współtworzyła powieść radiową "W Jezioranach", pisała słuchowiska i dramaty, na podstawie jej powieści "Boża podszewka" powstał serial telewizyjny pod tym samym tytułem.

1937 - Urodził się Edward Balcerzan, poeta, prozaik, krytyk literacki, autor zbiorów wierszy: "Późny wiek", "Podwójne interlinie", szkiców: "Granice autonomii sztuki poetyckiej", "Liryka Juliana Przybosia", "Przygody człowieka książkowego".

1941 - Urodził się Paul Simon, amerykański piosenkarz i gitarzysta rockowy, autor tekstów i kompozytor, jeden z najwybitniejszych i najbardziej znanych przedstawicieli stylu folk rock. 70. rocznica

1942 - Urodził się Jan Kanty Pawluśkiewicz, architekt, kompozytor, współzałożyciel kabaretu i zespołu muzycznego Anawa, współtwórca musicalu "Szalona lokomotywa", opery "Polska karczma", twórca muzyki teatralnej i filmowej. Drugą, obok komponowania muzyki, pasją Pawluśkiewicza jest malarstwo. Artysta stosuje technikę malarską, którą sam nazwał żel art.  Jest ona ogromnie pracochłonna - na obraz składa się wiele tysięcy kropek nakładanych żelowymi długopisami. Dotychczas obrazy artysty prezentowane były na wystawach w Polsce, Brukseli, we Włoszech oraz na Węgrzech.

1945 - Referendum konstytucyjne we Francji, przyjęto projekt nowej ustawy zasadniczej, tak zwanej Czwartej Republiki.

1951 - Urodził się Walter Chełstowski, reżyser, producent programów i widowisk telewizyjnych, twórca i organizator Festiwalu w Jarocinie, współorganizator Fundacji Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, twórca filmów dokumentalnych: "Dzieci Jarocina", "Dżem", "Historia polskiego rocka". 60. rocznica

1960 - W wystąpieniu premiera Francji Michela Debre przed Zgromadzeniem Ogólnym Narodów Zjednoczonych po raz pierwszy zostało użyte określenie "Europa ojczyzn", łączone z hasłem "Europa od Atlantyku do Uralu".

1965 - Urodziła się Aleksandra Konieczna, aktorka teatrów warszawskich, występuje również w filmach: "Życie za życie. Maksymilian Kolbe", "Operacja "Koza", "Musisz żyć", "Generał Nil", "Cisza wrześniowa".

1968 - Zmarł Kazimierz Tymieniecki, historyk mediewista, profesor uniwersytetów: Warszawskiego oraz imienia Adama Mickiewicza w Poznaniu, redaktor "Roczników Historycznych", autor licznych prac naukowych, między innymi: "Polska w średniowieczu", "Historia chłopów polskich", "Ziemie polskie w starożytności". (ur. 19.12.1887)

1973 - Zmarł Witold Gerutto, lekkoatleta wieloboista, 17-krotny mistrz Polski /skok wzwyż, pchnięcie kulą, rzut dyskiem, rzut oszczepem, dziesięciobój/, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Londynie w 1948 roku, działacz sportowy i trener. (ur. 01.10.1912)

1987 - Zmarł Walter Houser Brattain, amerykański fizyk, który wspólnie z Johnem Bardeenem i Williamem Shockleyem opracował w 1947 roku tranzystor, za co otrzymał w 1956 roku Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki. (ur. 10.02.1902)

1990 - Zmarł Le Duc Tho, wietnamski działacz niepodległościowy i polityk. Laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1973 roku, wraz z Henry Kissingerem. (ur. 14.10.1911)

1993 - Sojusz Lewicy Demokratycznej i Polskie Stronnictwo Ludowe zawarły umowę koalicyjną o utworzeniu wspólnego rządu. Z rozmów wycofała się Unia Pracy.

1995 - Laureatem Pokojowej Nagrody Nobla został Joseph Rotblat, profesor fizyki jądrowej, prezes organizacji Pugwash. W czasie II wojny światowej Rotblat pracował przy tak zwanym projekcie "Manhattan", którego celem było skonstruowanie pierwszej amerykańskiej bomby atomowej. Kiedy stało się jasne, że Niemcy nie mają broni nuklearnej, Rotblat wycofał się z pracy nad projektem.

1996 - Zmarł Henri Nannen, niemiecki publicysta, założyciel i wydawca niemieckiego tygodnika "Stern" i "Spiegel". (ur. 25.12.1913) 15. rocznica

1999 - Zmarła Halina Dobrowolska, aktorka, odtwórczyni ról teatralnych, między innymi Racheli w "Weselu" Stanisława Wyspiańskiego, Ofelii w "Hamlecie" Williama Szekspira oraz Marii Lubicz w telewizyjnym serialu "Klan". Była autorką scenariuszy i małych form literackich. (ur. 25.04.1930)

2001 - Zmarł Janusz Szpotański, pseudonim Władysław Gnomacki, Aleksander Oniegow, poeta, satyryk, krytyk i teoretyk literatury, szachista - trzykrotny mistrz Warszawy. Autor prześmiewczych poematów komicznych, w których wyszydzał rządzących w PRL - "Towarzysz Szmaciak", "Cisi i gęgacze" i satyrycznej syntezy dziejów Rosji "Caryca i Zierkało". (ur. 12.01.1929) 10. rocznica

2001 - Zmarła Nika Strzemińska, psychiatra, pisarka, propagatorka sztuki swoich rodziców, twórców światowego modernizmu, rzeźbiarki Katarzyny Kobro i malarza Władysława Strzemińskiego, autorka prac z zakresu antropologii i psychiatrii, opowieści morskich i reportaży oraz książek poświęconych rodzicom, między innymi "Sztuka, miłość i nienawiść. O Katarzynie Kobro i Władysławie Strzemińskim". (ur. 06.11.1936) 10. rocznica

2003 - Zmarł Bertram Brockhouse, kanadyjski fizyk, profesor Uniwersytetu McMaster, laureat Nagrody Nobla w 1994 roku w dziedzinie fizyki za "wkład do rozwoju technik rozpraszania neutronów dla badań materii skondensowanej". (ur. 15.07.1918)

2005 - Zmarł Marian Zieliński, lekkoatleta, wielokrotny reprezentant Polski w podnoszeniu ciężarów, trzykrotny brązowy medalista olimpijski, dwukrotny mistrz świata i trzykrotny mistrz Europy. (ur. 24.12.1929)

2007 - Zmarł Bob Denard, właściwe nazwisko Gilbert Bourgeaudy, francuski pułkownik i najemnik, przez 30 lat organizował, nieraz przy wsparciu francuskich służb specjalnych, zamachy stanu i operacje destabilizujące rządy w Afryce i na Bliskim Wschodzie. (ur. 07.04.1929)

2009 - Zmarł Marian Kołodziej, plastyk, scenograf teatralny i filmowy, podczas II wojny światowej więzień hitlerowskich obozów w Auschwitz, Gross-Rosen i Buchenwaldzie. Współpracował z teatrami w Gdańsku i Warszawie. Dla Teatru Wybrzeże zrealizował blisko 200 scenografii. Był twórcą papieskich ołtarzy, podczas pielgrzymek Jana Pawła II do Gdańska w latach 1987 i 1999. W Harmężach koło Oświęcimia stworzył cykl prac "Klisze pamięci. Labirynty", nawiązujący do obozowych przeżyć. Urodził się 6 grudnia 1921 roku.

2011 - Wydobycie na powierzchnię 33. górników uwięzionych w chilijskiej kopalni. Pod ziemią, na głębokości ponad 600 metrów przebywali oni 69 dni.

Czytaj także

12 października

Ostatnia aktualizacja: 12.10.2011 00:00
W Rio de Janeiro w Brazylii, na górze Corcovado, odsłonięto pomnik Jezusa Chrystusa.
rozwiń zwiń