У Кракаве ўручылі прэмію імя Серджыу Віера ды Мэлу. Узнагарода ўручаная 19-ы па ліку раз, а яе лаўрэатамі сталі людзі і арганізацыі, якія працуюць на карысць іншага чалавека.
Узнагарода была ўстаноўленая ў 2003 годзе Інстытутам культуры «Віла Дэцыя» (Instytut Kultury «Willa Decjusza») – недзяржаўнай арганізацыяй з Кракава. Прэмія ўручаецца людзям і арганізацыям за працу на карысць мірнага суіснавання і дыялогу грамадстваў, рэлігій і культур.
Узнагарода названая ў гонар Серджыу Віера ды Мэлу – бразільскага дыпламата, Вярхоўнага камісара ААН па правах чалавека.
Сёлета на прэмію было вылучана больш за дзесяць прэтэндэнтаў. Сярод намінантаў былі людзі і арганізацыі з усяго свету.
Адкрываючы цырымонію ўзнагароджання, дырэктар Інстытута культуры «Віла Дэцыя» Дамініка Каспровіч адзначыла.
Дамініка Каспровіч: Мы знаходзімся ў стане вайны. Тое, што яна ідзе на тэрыторыі Украіны, не мае значэння, паколькі мы ў ёй усё роўна ўдзельнічаем, таму што ўсіх нас, і ў Еўропе, і ва ўсім свеце, яна датычыць. Нікога з тут прысутных не трэба пераконваць, што гэта час, калі дапамога тым, хто дапамагае, з'яўляецца адным з самых важнейшых абавязкаў.
І так, па рашэнні Капітула прэміі ў 2022 годзе яе атрымалі: у катэгорыі «Персона» – Сяргей Жадан (Украіна); у катэгорыі «Няўрадавая арганізацыя» – Цэнтр міру і згоды ў Гленкры (Ірландыя); ганаровая прэмія – манашка Міхаэля Рак (Польшча).
Украінскі паэт, празаік і эсэіст Сяргей Жадан, які не першы раз атрымлівае міжнародныя прэміі, лічыць, што польская прэмія імя Вярхоўнага камісара ААН па правах чалавека Сержыу Віера ды Мэлу мае вялікае значэнне не толькі для яго, але і ўсёй Украіны.
Сяргей Жадан: Безумоўна, гэтая прэмія – магчымасць звярнуць увагу грамадзян абʼяднанай Еўропы на тое, што адбываецца ва Украіне. Правы чалавека – гэта тое, што парушаецца расейскім агрэсарам, тое, чаго ўкраінцы на акупаваных тэрыторыях пазбаўленыя, гэта тое, пра што мы абавязаныя казаць. Бо кожны чалавек павінен мець права на свае свабоды, на асноўныя рэчы. Таму для мяне гэта важная нагода, добрая магчымасць нагадаць свету пра тое, што сёння ва Украіне жорстка парушаюцца правы чалавека, Украіна зʼяўляецца абʼектам расійскай агрэсіі, і мае патрэбу ў агульным супрацоўніцтве і ўдзеле.
Лаўрэатам ганаровай прэміі стала каталіцкая манашка Міхаэля Рак, заснавальніца і дырэктар госпіса Блаславённага Міхала Сапоцькі з Вільні, першага і адзінага цэнтру такога тыпу ў Літве.
Міхаэля Рак: Гэтая прэмія незвычайна мяне кранула, таму што ўсё, што я раблю ў жыцці з самага пачатку, ніколі не было для ўзнагароды і падзякі, а толькі працай для чалавека, у якім падабенства Божае. Міласэрнасць – гэта дар, які мы даём і які атрымліваем. А разам гэта як адно сэрца...
Патрон прэміі Серджыу Віера ды Мэлу ў структурах ААН прапрацаваў 34 гады. Цягам гэтага часу ён служыў на карысць міжнароднай супольнасці і ў імя міру ў «гарачых кропках» планеты. Ды Мэлу быў намеснікам Генеральнага сакратара ААН па гуманітарных пытаннях, а ў 2002 годзе стаў Вярхоўным камісарам ААН па правах чалавека.
У 2003 годзе прызначаны Спецыяльным прадстаўніком Генеральнага сакратара ААН у Іраку. 19 жніўня таго ж года, праз тры месяцы пасля прыбыцця ў Ірак, у будынку прадстаўніцтва ААН прагрымеў выбух. Серджыу Віера ды Мэлу ў выніку тэракту атрымаў сур’ёзныя раненні, ад якіх пазней памёр.
Дазвол на тое, каб прэмія «Вілы Дэцыя» насіла яго імя, дала маці ды Мэлу.
У 2006 годзе лаўрэатам прэміі стаў Аляксандр Мілінкевіч.
Ірына Завіша, Валерый Саўко
слухайце аўдыёфайл