Смуткуючы Хрыстос з купала львоўскай капліцы «прызямліўся» ў Варшаве (ФОТА)

Выкананая з вапняку скульптура прайшла ў Польшчы дбайную кансервацыю, што можна пабачыць на адмысловай выставе.

Скульптура Смуткуючага Хрыста з купала капліцы Боймаў у Львове

PAP/Leszek Szymański

У галерэі «Акно на культуру» (поль.Okno na Kulturę) на вуліцы Кракаўскае Прадмесце 17 у Варшаве адкрылася незвычайная выстава пад загалоўкам: «Таго, чаго не бачыш».

Экспазіцыя расказвае пра закуліссе кансерватарскіх работ на скульптуры Смуткуючага Хрыста, якая ўпершыню за 400 гадоў была дэмантаваная з купала капліцы Боймаў у Львове і прайшла дбайную кансервацыю і даследаванні, праведзеныя міждысцыплінарнай групай навукоўцаў.

Выставу, падрыхтаваў Інстытут Палёніка (поль.Instytut Polonika). Яго дырэктарка Дарота Янішэўска-Якубяк(Dorota Janiszewska-Jakubiak) нагадала, што даследаванне і кансервацыя фігуры Смуткуючага Хрыста з’яўляецца часткай працы, якую Інстытут праводзіць у капліцы Боймаў:

- У мяне вялікая надзея, што гэта толькі пачатак; што сітуацыя дазволіць нам, разам з украінскімі калегамі і ў рамках міжнароднай даследчай групы, распачаць даследаванні ўсёй капліцы Боймаў. Спадзяюся, што скульптура Хрыста – гэта толькі выдатны пачатак, гэтай супрацы. Скульптура неўзабаве вернецца ў Львоў. Шмат сведчыць пра тое, што пройдзе яшчэ нейкі час, пакуль яна зноў зможа быць усталявана на купале капліцы Боймаў. Між тым, зараз яна ў добрым стане і мы спадзяемся, што такім чынам застанецца наступныя сотні гадоў.

Выкананая з вапняку скульптура Смуткуючага Хрыста, якая вянчае купал львоўскай капліцы, датуецца прыкладна 1610 годам і зʼяўляецца надзвычай каштоўным шэдэўрам канца эпохі Адраджэння.

Kупал капліцы Боймаў у Львове/ Autorstwa Alexfilatov - Моя робота, CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=6770291

Даротa Янішэўска-Якубяк нагадала, што гістарычная капліца Боймаў у Львове рыхтавалася да комплекснай рэстаўрацыі. Пытанне аб кансервацыі скульптуры Хрыста ўзнікла нечакана ў 2021 годзе і мела экстранны характар:

- Мы не чакалі, што давядзецца так хутка рэагаваць на тое, што адбываецца са скульптурай Смуткуючага Хрыста. Адбылося гэта, калі адзін з супрацоўнікаў Палёнікі знайшоў перад капліцай фрагмент німба, які знаходзіўся на галаве Хрыста. Тады выбару не было, прыйшлося дзейнічаць даволі хутка, і ў канцы 2021 года скульптуру знялі, забяспечылі, і шмат месяцаў доўжылася вельмі складанае даследаванне.

Дарадчыца мэра Львова па пытаннях культурнай спадчыны Лілія Анышчанка падкрэсліла, што бяспечнае зняцце скульптуры з купала капліцы Боймаў, транспарт у Польшчу і правядзенне дбайнага даследавання і рэстаўрацыі – гэта ўнікальная падзея для помнікаў Львова:

- Смуткуючы Хрыстос настолькі дэталёва даследаваны і кансерваваны, як ніякая іншая скульптура ва Украіне. Можна сказаць, што кансерватары здзейснілі цуд. Я спадзяюся, што настолькі падрабязныя даследаванні будуць завершаныя адпаведнай навуковай публікацыяй. Выстава – гэта пацверджанне нашых супольных намаганняў, якія пачаліся ў Львове, але пазней іх трэба было працягваць у Варшаве. За гэта я дзякую ад імя Львова.

На выставе можна зблізку пабачыць гістарычную скульптуру, якая звычайна знаходзіцца на вышыні 26 метраў над зямлёй, паясняе куратар выставы Марта Кручыньска(Marta Kruczyńska). Можна таксама даведацца наколькі складаным быў працэс кансервацыі:

- На выставе паказана толькі невялікая частка дакументацыі, якая павінна дазволіць гледачам уявіць сабе маштаб даследаванняў і кансервацыі 400-гадовай скульптуры. Гэта, між іншым, сканы, вынікі даследаванняў… Мы выкарыстоўвалі вельмі складаныя метады і тэхналогію і гэта мы хацелі паказаць на гэтай выставе. Мы хацелі паказаць якія вялікія веды павінны быць у кансерватара і даследчыка, каб ён зразумеў вынікі гэткіх даследаванняў і зрабіў з іх адпаведныя высновы.

Kапліцa Боймаў у Львове/ Autorstwa Alex Zelenko, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1301044

На складанасць працы па кансервацыі львоўскай скульптуры ўвагу звяртае таксама дырэктарка Інстытута Палёніка Дарота Янішэўска-Якубяк:

- Увесь даследчы працэс пачынаецца ад пошуку інфармацыі ў архівах. У гэтым выпадку ён адбыўся ў 20 архівах. Былі праведзеныя ўсе даследаванні, датычныя вапняку, з якога выкананая скульптура – яго стан, паходжанне.

Першапачаткова кансерватары планавалі рэстаўраваць скульптуру на месцы ў Львове, але з-за расійскай агрэсіі супраць Украіны яе трэба было перавезлі ў Польшчу. Тут ёй заняліся спецыялісты з Інстытута Палёніка.

Kапліца Боймаў у Львове/Autorstwa Robin & Bazylek from Kraków, Poland - Lwów - Kaplica BoimówUploaded by Szczebrzeszynski, CC BY 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=10964997

Нагадваем, капліца Боймаў (укр. Каплиця Бої́мів), у прыватнасці Капліца Святой Тройцы і Пакутаў Хрыстовых – гэта выдатны помнік львоўскай архітэктуры. Пахавальная капліца была пабудаваная на могілках побач з Лацінскім саборам на пачатку XVII стагоддзя (паводле розных дадзеных у 1609-1611, 1609-1615 або 1609-1617 гадах). Ейным фундатарам быў трансільваніец Ежы Бойм, купец і гарадскі радца, сакратар караля Стэфана Баторыя.

Аб’ект быў узведзены паводле праекта вядомага львоўскага архітэктара маньерызму і скульптара нямецкага паходжання Андрэаса Бемера.

Выставу «Таго, чаго не бачыш» можна паглядзець у Варшаве да 25 лістапада, потым яна пераедзе ў Львоў. У сваю чаргу Смуткуючы Хрыст вернецца на купал львоўскай капліцы, хутчэй за ўсё, пасля заканчэння расійскай вайны супраць Украіны. Спадзяемся, што гэта адбудзецца як мага хутчэй.
Медыйным патронам выставы «Таго, чаго не бачыш» з’яўляецца грамадскае Польскае радыё.

IAR/аз