Беларуская Служба

Інстытут Polonika клапоціцца пра спадчыну ВКЛ

18.01.2024 14:44
У касцёле Успення Найсвяцейшай Дзевы Марыі ў Вільні завершаны работы па кансервацыі і рэстаўрацыі размалёўкі скляпенняў.
Аўдыё
  • "Варшаўскі мост". Polonika ў Вільні.
    Polonika        .
Рэстаўратары і супрацоўнікі інстытута Polonika ў касцёле Успення Найсвяцейшай Дзевы Марыі ў Вільні.Foto: https://polonika.pl/programy/programy-grantowe/programy-grantowe-mkidn/kosciol-wniebowziecia-najswietszej-marii

Касцёл Успення Найсвяцейшай Дзевы Марыі ў складзе старажытнага кляштара францішканцаў у Вільні (на вул. Траку, г. зн. Троцкай) — адзін з найстарэйшых храмаў у Вільні. Ён захаваў свае гатычныя формы, аднак многа ў яго абліччы і пазнейшых барочных рыс. З эпохі барока паходзяць і фрэскі скляпенняў, якія нядаўна былі раскрыты і адноўлены польскімі і літоўскімі спецыялістамі.

У касцёле Успення Найсвяцейшай Дзевы Марыі ў Вільні 10 студзеня былі афіцыйна завершаны работы па кансервацыі і рэстаўрацыі размалёўкі скляпенняў. Работы вяліся 10 гадоў пры фінансавай падтрымцы Міністэрства культуры і нацыянальнай спадчыны РП у памеры 1 435 000 злотых (334 тыс. еўра) у рамках праграмы «Ахова культурнай спадчыны за мяжой». Раней у гэтым касцёле праводзіліся іншыя кансервацыйныя работы, якія фінансаваліся па той жа праграме.

Агульная плошча скляпенняў у касцёле складае больш за 600 квадратных метраў. Іх размалёўка была выканана ў 1780 г. Францішкам Неміроўскім з ордэна марыянаў і невядомым манахам з ордэна базыльянаў. Неміроўскі намаляваў фрэскі на заказ тагачаснага правінцыяла віленскага ордэна францысканцаў — гэта 22 сюжэты з жыцця св. Антонія Падуанскага. Фрэскі на скляпенні віленскага храма — адзіны захаваны дакументальна пацверджаны твор Неміроўскага.

Рэстаўрацыйныя работы былі складаныя. Яны патрабавалі, сярод іншага, усталявання высокага сяміступеннага рыштавання ў нефе і прэсбітэрыі. Работы выконвала брыгада літоўскіх рэстаўратараў пад наглядам польскіх і літоўскіх спецыялістаў.

Партнёрам праекта выступаў Польскі інстытут у Вільні. Яго дырэктар Дарота Мамай напамінае, што інстытут падтрымлівае многія польска-літоўскія ініцыятывы.

Дарота Мамай:Мы не толькі працуем над аднаўленнем помнікаў гісторыі, не толькі падтрымліваем рэстаўрацыйныя работы, але таксама арганізуем канферэнцыі, сустрэчы, на якіх мы папулярызуем польскую культуру, спадчыну, польскую рэстаўрацыйную школу.

Дырэктар Нацыянальнага інстытута польскай культурнай спадчыны за мяжой Polonika Дарота Янішэўская-Якубяк падкрэслівае, што фрэскі ў касцёле Успення Найсвяцейшай Дзевы Марыі ў Вільні былі затынкаваны на працягу 150 гадоў (у ХІХ ст. расійскія ўлады ператварылі памяшканне храма ў архіў), іх стан быў вельмі кепскі, а аб’ём работ уключаў умацаванне і ахову жывапіснай паверхні, запаўненне дэфектаў і неабходныя рэканструкцыі.

Дарота Янішэўская-Якубяк:Фрэскі былі закрыты вапнавай пабелкай, якая часткова сама абвалілася, а частка была знята. Падчас рэстаўрацыі трэба было выканаць адпаведныя тэхнічныя работы, а ў фінале — эстэтычныя работы, якія заўсёды становяцца свайго роду вішанькай на торце.

Ад першапачатковай гатычнай архітэктуры ў касцёле захавалася нямнога. Гэтыя рысы можна ўбачыць у прэсбітэрыі, на галоўным уваходзе ў храм.

Што датычыць аздоб алтароў, інтэр’ера, то большая частка была знішчана. Аднак, магчыма, што дзесьці штосьці яшчэ магло захавацца. Напрыклад, мы дакладна ведаем пра лёс аргана, які пасля паўстання 1863 г. апынуўся ў касцёле ў Даўгай (пад Алітусам. — Рэд.).

Міхал Куліг, правінцыяльны міністр правінцыі св. Максімільяна Кольбэ:У той час, калі фрэскі былі затынкаваны вапнай, святы Антоній у пэўны момант даў пра сябе знаць вернікам, якія прыходзяць у гэты касцёл.

Паколькі праект рэстаўрацыі фрэсак ажыццяўлялі разам польскія і літоўскія ўстановы, то Тытус Савіцкі, кансерватар твораў мастацтва з варшаўскай Акадэміі мастацтваў (Akademia Sztuk Pięknych) падкрэсліў, што праца ў Вільні была карысная і ў плане абмену вопытам з літоўскімі калегамі.

Тытус Савіцкі: Гэта быў карысны вопыт для літоўскага боку, бо пад кіраўніцтвам польскіх рэстаўратараў твораў мастацтва маглі чамусьці навучыцца. У Польшчы дзейнічаюць тры рэстаўрацыйныя школы. А ў Літве, наколькі мне вядома, рэстаўрацыйная школа знаходзіцца ў стане зародку і толькі цяпер пачынае стварацца.

Ажыццяўленне праекта рэстаўрацыі фрэсак у касцёле Успення Найсвяцейшай Дзевы Марыі ў Вільні — гэта прыклад клопату пра агульную спадчыну Літвы і Польшчы, спадкаемцаў былой Рэчы Паспалітай, адзначае дырэктар Нацыянальнага інстытута польскай культурнай спадчыны за мяжой Polonika.

Дарота Янішэўская-Якубяк:Касцяк каманды рэстаўратараў складалі літоўскія спецыялісты. У той жа час з боку Правінцыі св. Максімільяна Кольбэ за гэтымі работамі вяла назіранне Марыя Закшэўская. І таксама гэту польска-літоўскую каманду падтрымліваў інстытут Polonika, нашы супрацоўнікі і наш эксперт праф. Тытус Савіцкі, з якім мы прыехалі на завяршэнне работ.

Касцёл віленскіх францішканцаў мае вельмі багатую гісторыю, звязаную з былой РП і ВКЛ. Ён важны для вільнян, але таксама ў гісторыі Польшчы. І вось цяпер касцёл пачынае вяртацца да былой велічы. Дзякуючы актыўнасці ксяндза Дэтляфа у польскага боку знаходзяцца сродкі на гэты храм. За апошнія 10 год адноўлены галоўны неф — найбольш эфектная частка касцёла. У гэты ж час, 6 год таму, з’явіўся інстытут Polonika. І так склалася, што многія прадстаўнікі нашага інстытута працавалі ў гэтым храме і раней, з самага пачатку яго аднаўлення, таму ён нам асабліва блізкі.

Комплекс будынкаў францішканцаў у Вільні ўключае і вялікі кляштар.

Дарота Янішэўская-Якубяк:Францішканцы вярнулі сабе кляштар, але ён моцна занядбаны. І гэта для іх галаўны боль.

Віктар Корбут

Слухайце аўдыё

Больш на гэтую тэму: Варшаўскі мост

Следам за Кракавам у сталіцы Літвы праходзіць выстаўка віленскіх мастакоў 1918-1948 гг., у каталогах якой ёсць і беларусы

07.12.2023 15:54
Выстаўка «Wilno, Vilnius, Vilne. 1918-1948 гг. Адзін горад — шмат гісторый» да пачатку лютага адкрыта ў Нацыянальнай мастацкай галерэі сталіцы Літвы.