Фонд «Дапамога палякам на Усходзе» ўжо другі раз заахвочвае дзяцей, якія жывуць за межамі Польшчы, вывучаць польскую мову і адкрываць польскія карані.
Партнёрам акцыі зʼяўляецца Цэнтр развіцця польскай адукацыі за мяжой. Установа ўжо 30 гадоў накіроўвае настаўнікаў на працу за ўсходнюю мяжу Польшчы. Гэта дзяржаўная ўстанова, місія якой – падтрымка палякаў, раскіданых па цэлым свеце. Адной з ключавых задач цэнтра зʼяўляецца нагляд за польскімі школамі ў дыпламатычных пляцоўках. Другім важным элементам зʼяўляецца школа польскай мовы онлайн, якая з году ў год карыстаецца ўсё большым зацікаўленнем, паколькі засяроджвае вакол сябе дзяцей з цэлага свету.
Цэнтр развіцця польскай адукацыі за мяжой здаўна займаецца папулярызацыяй навучання польскай мовы, але ўдзел у сёлетняй кампаніі «Кім ты зʼяўляешся?» мае асаблівае значэнне, гаворыць намеснік дырэктара Цэнтра развіцця польскай адукацыі за мяжой па справах польскага настаўніцкага цэнтра Малгажата Каміньска:
- У гэтым годзе падчас папулярызацыі навучання польскай мовы галоўны націск скіраваны ў першую чаргу на Усход. Нашыя настаўнікі, скіраваныя на працу, правялі сярод сваіх вучняў анкету, вывучылі матывы навучання польскай мовы. Вынікі анкет сталі сыходным матэрыялам для падрыхтоўкі рэкламных ролікаў.
У гэтым годзе стваральнікі кампаніі засяродзіліся на асобах польскага паходжання ў Літве, Беларусі, Чэхіі, Казахстане і Расіі. Па словах нашага госця, у гэтых краінах мы сустракаемся з рознымі відамі польскіх школаў – грамадскія школы, класы ў рамках дзяржаўных школ, групы ў парафіях.
Адначасова эксперты фонду «Дапамога палякам на Усходзе» звяртаюць увагу на праблему ўсё меншага зацікаўлення навучаннем польскай мовы на Усходзе, хоць выключэннем зʼяўляецца Украіна.
З чаго вынікае гэтая праблема?
- Я падазраю, што можна знайсці некалькі прычын такой праблемы. Першае, што прыходзіць у галаву, гэта тое, што польская мова на Усходзе, у шырокім разуменні гэтага слова, не зʼяўляецца мовай польская дыяспары, а мовай палякаў. Тут трэба адрозніць дзве рэчы. На Усходзе жывуць палякі, людзі, якія шмат пакаленняў знаходзяцца на гэтых землях. Гэта таксама палякі ў далёкіх Сібіры ці Казахстане, куды людзей вывезлі сапраўды насуперак іх волі. Там мова знікала па простай прычыне. Палітычная сітуацыя была на столькі складанай, што захоўванне польскай мовы было звязана з многімі рэпрэсіямі. Ва Украіне польская мова адраджаецца вельмі шырока. У сваю чаргу ў Беларусі і Расіі мова знікае. Чарговыя пакаленні палякаў наладжваюць сваё жыццё на месцы, не бачаць перспектываў пераезду ў Польшчу, не маюць падтрымкі з Айчыны сваіх продкаў, таму перастаюць захоўваць знаёмасць польскай мовы.
Для палякаў з-за ўсходняй мяжы Польшча зʼяўляецца прыцягальнай краінай. Веданне польскай мовы становіцца прычынай для гонару. Усё больш бацькоў разумее, што выхоўванне дзяцей на некалькіх мовах зʼяўляецца вельмі важным і патрэбным. І гэта стараюцца паказаць настаўнікі, якіх Польшча высылаю працаваць за мяжу.
- Часта вучні, а таксама іх бацькі, ці наадварот спачатку бацькі, якія прыводзяць малое дзіця на ўрокі, бачаць, што гэтая адукацыя мае канкрэтны сэнс, напрыклад, паездкі ў Польшчу, магчымасць атрымліваць адукацыю ў Польшчы. Гэта таксама магчымасць працаўладкавання ў месцы пражывання, бо існуюць гандлёвыя кантакты, дзе патрэбная польская мова. І гэта сапраўды самая моцная матывацыя. А мы, настаўнікі, стараемся дапамагчы і паказаць, што знаёмасць чарговай мовы, а асабліва мовы сваіх продкаў, зʼяўляецца дадатковай каштоўнасцю.
Размаўляючы пра дзяцей, якія ўпершыню прыходзяць на ўрокі польскай мовы, трэба зрабіць падзел на Усход і Захад. У выпадку краін за ўсходняй мяжой Польшчы дзеці, якія прыходзяць ў польскую школу, прынамсі ў мінімальнай ступені чулі польскую мову – гаворыць Малгажата Каміньска:
- Чулі ад бабулі, дзядулі, цёці. Гэта вершы, таксама малітва. Але тое, што мяне вельмі непакоіць, гэта дзеці, якія прыходзяць у польскія школы ў краінах гэтак званай маладой польскай эміграцыі – Вялікабрытаніі, Ірландыі, Францыі, Германіі. Ёсць выпадкі, калі бацькі прыводзяць на заняткі 5-6 гадовых дзяцей, але яны не чулі польскай мовы. Бацькі, клапоцячыся пра інтэграцыю ў асяроддзі, адмаўляюцца ад польскай мовы, бо думаюць, што дзецям так будзе прасцей. Задача нашых настаўнікаў і цэнтра, які падтрымлівае педагогаў, паказаць бацькам, што гэта не праблема, а велізарная карысць.
Дзеці пазбаўленыя каранёў, пазбаўленыя часткі сваёй тоеснасці. Каб памятаць пра сваіх продкаў, пра сваю гісторыю, а без гэтых пытанняў чалавек не можа нармальна жыць, знаёмасць мовы продкаў – гэта неабходнасць. І гэта адна з прычын, чаму варта пераконваць бацькоў і дзяцей клапаціцца пра захоўванне польскай мовы ў польскіх семʼях, якія па розных прычынах жывуць за мяжой.
Не менш важнымі зʼяўляюцца і больш матэрыяльныя прычыны:
- Знаёмасць кожнай чарговай мовы дае нам лепшыя шанцы на рынку працы. Гэта нармальна, гэта ведае кожны. Польскія дзеці на Усходзе, дзеці, якія не выехалі за мяжу, а жывуць там пакаленнямі, павінны выхоўвацца з пэўнай тоеснасцю. Яны павінны мець пачуццё грамадскай прыналежнасці. І часта ў тамтэйшым асяроддзі яны падкрэсліваюць сваю польскасць, нават калі не размаўляюць па-польску, бо не толькі мова вызначае нашую тоеснасць. Калі яны гавораць пра гэта, значыць, яны хочуць падтрымліваць сваю тоеснасць, хочуць вывучаць польскую мову. Хочуць належаць да пэўнай грамадскай групы, групы, якая жыве ў Польшчы. Яны хочуць мець свядомасць таго, што калі яны прыедуць у Польшчу на вакацыі, у ВНУ, на працу, то яны будуць мець пачуццё бяспекі, што яны здолеюць дамовіцца з аднагодкамі. Будуць дасканала ведаць, кім былі Шапэн, Міцкевіч, будуць ведаць галоўныя гарады, рэкі. Такім чынам, гэтая адукацыя сапраўды будуе пачуццё тоеснасці і прыналежнасці да грамадскай групы.
Дзякуй за размову.
Праграма ўзнікла дзякуючы сродкам з фонду "Дапамога палякам на Усходзе".
слухайце аўдыё
ав