На Захадзе імігранты не вітаюцца. Больш за палову амерыканцаў падтрымліваюць «дэпартацыю ўсіх нелегальных жыхароў ЗША на радзіму». У 2016 годзе падобнага меркавання прытрымлівалася прыкладна траціна апытаных.
Якія настроі ў іншых краінах?
Толькі 10 працэнтаў аўстралійцаў падтрымліваюць большую іміграцыю, якая рэзка скарацілася за апошнія гады. Левацэнтрысцкі прэм'ер-міністр Аўстраліі Энтані Альбанэз нядаўна заявіў, што сістэма «не працуе належным чынам» і варта скараціць чыстую міграцыю ўдвая.
Сітуацыя нічым не адрозніваецца ў Вялікабрытаніі, дзе новы прэм'ер-міністр Кейр Стармер хоча, каб яго краіна была «менш залежнай ад міграцыі за кошт павышэння кваліфікацыі большай колькасці мясцовых рабочых».
І мы яшчэ не згадалі Дональда Трампа, які ў выпадку перамогі на прэзідэнцкіх выбарах у ЗША абяцае масавыя дэпартацыі. Калі ён пяройдзе ад слоў да справы, то зможа знайсці шмат паслядоўнікаў сярод папулісцкіх груп па ўсёй Еўропе.
Канец фабрык дыпломаў. Абуджэнне Захаду
Дэкларацыі палітыкаў у Аўстраліі, Канадзе і Вялікабрытаніі павінны суправаджацца канкрэтыкай. Гэтыя краіны хочуць раз і на заўсёды расправіцца з гэтак званымі фабрыкамі дыпломаў (ang. degree mill). Гэта кампаніі або арганізацыі, якія прэтэндуюць на вышэйшыя навучальныя ўстановы, але на самой справе выдаюць незаконныя (непрызнаныя) ступені і дыпломы за асобную плату. «Выпускнікі» такіх «ВНУ» фактычна прыязджаюць у тую ці іншую краіну працаваць.
Урад Канады плануе ў гэтым годзе скараціць на траціну колькасць выдадзеных дазволаў на навучанне. У іншых краінах мігрантам цяжка браць з сабой сем'і.
Прэзідэнт Джо Байдэн абвясціў аб мерах, накіраваных на тое, каб людзі, якія незаконна перасеклі паўднёвую мяжу ЗША, не атрымлівалі прытулку. Іншыя прыклады? Прэзідэнт Францыі Эмануэль Макрон хоча паскорыць дэпартацыі. Германія ўводзіць падобныя планы. І гэта, вядома, не канец. Толькі ў выпадку рэалізацыі планаў Трампа можа быць выслана з краіны да 7,5 мільёнаў чалавек.
У святле гэтых настрояў мы павінны спытаць, што ўсё гэта будзе азначаць для эканомік багатага свету?
Змена падыходу ў заходніх краінах адбываецца пасля перыяду высокай некантраляванай іміграцыі.
Паводле ацэнак, каля 15 мільёнаў чалавек пераехалі ў заможныя краіны за апошнія тры гады. Па статыстыцы, гэта самая вялікая лічба ў сучаснай гісторыі.
Усё менш іміграцыі? Захад закрывае свае межы
У 2023 годзе толькі ў ЗША эмігравалі 3 мільёны чалавек, у Канаду — 1,3 мільёна, у Вялікабрытанію — каля 700 тысяч. У гэтую групу ўваходзяць людзі амаль з усяго свету, у тым ліку сотні тысяч украінцаў, якія ўцяклі ад вайны, і мільёны людзей з Індыі і краін Афрыкі на поўдзень ад Сахары. Цяпер ёсць шмат прыкмет таго, што міграцыйны бум можа скончыцца.
Чыстая міграцыя ў Канаду скарацілася амаль удвая з апошняга піку, у Новай Зеландыі хуткія тэмпы зніжэння. Прычына? Багаты свет можа прапанаваць значна менш вакансій, чым у мінулым, што павінна быць відавочным сігналам для патэнцыйных імігрантаў устрымацца ад доўгага і небяспечнага падарожжа. У выніку міграцыйная хваля за апошнія месяцы крыху спала.
Эфекты розных антыіміграцыйных мер таксама бачныя. У ЕС за апошнія два гады на 50% павялічылася колькасць грамадзян трэціх краін, якія былі вернуты ў краіну паходжання пасля атрымання пастановы аб дэпартацыі.
У першым квартале 2024 года «прымусовае вяртанне» з Вялікабрытаніі вырасла на 50% у параўнанні з 2023-ім годам. У ЗША колькасць нелегальных перасячэнняў паўднёвай мяжы нядаўна ўпала да самага нізкага ўзроўню за апошнія тры гады.
ЗША — Дональд Трамп шукае прыклады у мінулым
Але некаторыя антыіміграцыйныя меры, асабліва буйнамаштабныя дэпартацыі, могуць нанесці вялікую шкоду эканоміцы. Калі Канада павялічыла колькасць дэпартацый падчас Вялікай дэпрэсіі 1930-х гадоў, гэта мела вялікі кошт і прывяло да блакіроўкі партоў. У 1972 годзе ўрад Уганды выслаў з краіны тысячы людзей азіяцкага паходжання, якіх ён абвінаваціў у спекуляцыі. «Практычна не засталося афрыканскіх прадпрымальнікаў, якія б займаліся гандлем», — гаварылася ў той час у канфідэнцыйнай справаздачы ЦРУ. У Кампале, сталіцы Уганды, было практычна немагчыма запісацца на стрыжку пасля таго, як усіх замежных цырульнікаў пасадзілі ў турму.
Але людзі, блізкія да Дональда Трампа, кажуць, што «Аперацыя Wetback» (па-ангельску гэта прастамоўну, прыніжальны пра мексіканцаў выраз - рэд.), так іранічна называлі палітыку прэзідэнта Дуайта Эйзенхаўэра, які дэпартаваў тысячы мексіканцаў без дакументаў у 1950-х гадах, паказвае, што масавае перамяшчэнне не павінна мець дрэнных наступстваў.
Гэта часткова праўда. Гэты перыяд характарызаваўся моцным эканамічным ростам, а інфляцыя заставалася нізкай. Аднак такое параўнанне ўводзіць у зман. У 1950-я гады легальная іміграцыя з Мексікі ў ЗША рэзка ўзрасла, а не скарацілася.
Эфекты спынення міграцыі на эканоміку
Цяпер няма сумневаў, што прапанова Трампа выкліча эканамічны хаос. Цэлыя галіны былі б вымушаныя шукаць новых работнікаў. Уорвік МакКібін з Інстытута міжнароднай эканомікі імя Петэрсана лічыць, што ў малаверагодным выпадку, калі рэспубліканцу ўдасца дэпартаваць 7,5 мільёна чалавек, ВУП ЗША знізіўся б у агульнай складанасці на 12 працэнтаў. Між тым, наконт наступстваў больш умеранай антыіміграцыйнай палітыкі застаецца нявызначанасць.
У кароткатэрміновай перспектыве намаганні па скарачэнні масавай іміграцыі, верагодна, зменшаць інфляцыю на рынку жылля. Даследаванні, праведзеныя Goldman Sachs, паказваюць, што ў Аўстраліі зніжэнне гадавой чыстай міграцыі на кожныя 100 тысяч чалавек зніжае арэндную плату прыкладна на 1%.
Падобная з'ява назіралася ў апошнія месяцы ў Вялікабрытаніі, дзе запаволенне іміграцыі суправаджалася запаволеннем росту арэнднай платы, хоць варта адзначыць, што адыгралі сваю ролю і іншыя фактары.
Неадназначны баланс
Аднак з часам зніжэнне іміграцыі, хутчэй за ўсё, прывядзе да росту іншых паказчыкаў інфляцыі. Калі прапанова працоўнай сілы скарачаецца, заработная плата можа расці больш хуткімі тэмпамі, чым у выпадку павышэння коштаў на паслугі, напрыклад, у гатэльнай сферы.
Скарачэнне іміграцыі было б карысным для ВУП на чалавека - паказчыка, па якім эканамісты звычайна ацэньваюць узровень жыцця. Па меры росту іміграцыі ў 2022 і 2023 гадах ВУП Вялікабрытаніі на чалавека ўпаў. Падобнае здарылася ў Германіі, у Канадзе ВУП застаецца амаль на 4 працэнты ніжэй, чым у 2022 г. Часткова гэта звязана з тым, што замежнікі ў сярэднім менш кваліфікаваныя, чым мясцовыя жыхары, што азначае, яны не могуць адразу атрымаць высокія заробкі.
І хоць гэта механічны эфект, а не фактычны ўплыў на ўзровень жыцця жыхароў, абмежаванне іміграцыі можа спыніць зніжэнне гэтага аспекту ў кароткатэрміновай перспектыве. Але будуць доўгатэрміновыя выдаткі. Навічкам патрэбны час, каб знайсці працу. На працягу дзесяцігоддзяў мігранты ў Вялікабрытаніі мелі менш шанцаў працаваць, чым карэнныя брытанцы.
Рызыкі для эканомікі
У Еўропе ўзровень занятасці мігрантаў прыкладна такі ж, як і ў карэнных жыхароў. Затое ў ЗША імігранты ўжо даўно маюць больш жадання працаваць, чым мясцовыя жыхары, і гэты разрыў павялічыўся ў апошнія месяцы, пагражаючы ўзнікненнем дэфіцыту працоўнай сілы, ад чаго цярпелі эканомікі багатых краін свету ў 2021 і 2022 гадах. Гэта зніжае ВУП на чалавека па прычыне недастатковай эфектыўнасці эканомікі.
У доўгатэрміновай перспектыве іміграцыя дазваляе больш спецыялізаваць работнікаў. Часта мігранты працуюць на нізкааплатных працах, але ў ключавых галінах, у тым ліку ў будаўніцтве і ахове здароўя.
У перыяд з 2019 па 2023 год колькасць людзей, якія нарадзіліся за мяжой, сярод будаўнікоў ЗША рэзка вырасла і адначасова знізілася сярод грамадзян ЗША.
Палітыкі ня хочуць павышаць пэнсійны ўзрост
У Нарвегіі з часоў пандэміі COVID-19 на 20% павялічылася колькасць замежных работнікаў, занятых у ахове здароўя. Колькасць лекараў, якія працуюць у Ірландыі і вучыліся за мяжой, павялічылася на 28%. За той жа перыяд колькасць кітайскіх работнікаў у сферы аховы здароўя Вялікабрытаніі павялічылася ўдвая, а колькасць кенійскіх работнікаў у той жа галіне павялічылася ўтрая.
З часам у старэючым грамадстве заможных заходніх краін спатрэбіцца больш маладых і жадаючых працаваць людзей. У той жа час мала хто з палітыкаў гаворыць пра такія радыкальныя меры, як падвышэнне пенсійнага ўзросту або павышэнне эфектыўнасці аховы здароўя.
І хаця пакуль што абмежаванне прытоку імігрантаў можа атрымаць падтрымку з боку палітыкаў, эканамічная логіка паказвае, што такая палітыка стане болем для эканомік, калі будзе працягвацца.
interia.pl/вх