У чацвер, 20 чэрвеня, дэпутаты гарадской рады Варшавы прысвоілі пяці асобам званне ганаровага грамадзяніна польскай сталіцы. Сярод іх, журналіст і дзеяч польскай меншасці ў Беларусі, палітвязень Анджэй Пачобут. Гэта красамоўны жэст уладаў польскай сталіцы, які сведчыць аб тым, што ў Польшчы памятаюць пра сваіх суайчыннікаў у Беларусі.
У студыі Польскага радыё для замежжа пабываў Робэрта Тышкевіча, каардынатара Сенату Польшчы па пытаннях польскай дыяспары і палякаў за мяжой, былы дэпутата Сейму, у мінулым таксама, між іншым, старшыня Камісіі па замежных справах і камісіі па сувязях з палякамі замежжа.
Robert Tyszkiewicz w studiu Polskiego Radia dla Zagranicy
Роберт Тышкевіч добра вядомы сваім моцным заангажаваннем у падтрымку палякаў у Беларусі, і агулам уцекачоў з Беларусі. Варта нагадаць, што Роберт Тышкевіч быў сузаснавальнікам і адным з ініцыятараў стварэння ў Беластоку Цэнтра дапамогі палякам Беларусі, а менавіта людзям, якія ўцякаюць адтуль у Польшчу. Надоечы намесніца міністра замежных справаў Польшчы Генрыка Масьціцка-Дэндзіс падчас наведвання гэтага цэнтра падкрэсліла важнасць гэтай працы:
— Гэтая дапамога ў беластоцкім цэнтры мае канкрэтны, практычны характар. Беласток, найбуйнейшы горад Польшчы, які знаходзіцца на мяжы з Беларуссю, натуральна, з'яўляецца першым прыпынкам для людзей, якія ўцякаюць ад рэжыму Лукашэнкі. Часта вельмі дзіўнымі і рознымі спосабамі, каб проста знайсці ў Польшчы бяспечны дом і магчымасць весці нармальнае жыццё. Сярод гэтых бежанцаў шмат палякаў з Беларусі.
Аднак задачай і неабходнасцю сёння зʼяўляецца аказаць ім такую хуткую і эфектыўную дапамогу ў адаптацыі да ўмоў дэмакратычнай, капіталістычнай, рынкавай дзяржавы. Яны прыехалі сюды са збольшага савецкай рэчаіснасці, таму зарыентавацца ў рэчаіснасці еўрапейскай краіны ім няпроста. Акрамя таго, яны часта траўміраваны сваім вопытам. Некаторыя з іх перажылі турэмны досвед, іншыя – рэпрэсіі, пераслед і здзекі. Таму і тут вельмі важна аказаць дапамогу. І наш цэнтр як бы крок за крокам вядзе гэтых людзей у працэдуры атрымання дакументаў і вучыць арыентавацца ў пытаннях адукацыі і аховы здароўя ў Польшчы. Таксама вядзе курсы польскай мовы, бо гэта ўмова хуткай, добрай інтэграцыі – уменне карыстацца польскай мовай.
Так што, як сказала намесніца міністр, тое, пра што часта гавораць з высокіх трыбун, тут рэалізуецца на практыцы цалкам натуральным чынам. Яны проста робяць тое, чаго ад іх чакаюць гэтыя ўцекачы, і я ім вельмі ўдзячны. На працягу года праз цэнтр у Беластоку праходзіць некалькі сотняў чалавек, а гэта прадстаўнікі сем’яў, так што насамрэч значна больш людзей атрымліваюць спецыфічную дапамогу, у тым ліку пры першым пасяленні, падчас пошуку першай працы, адпраўцы дзяцей у школу. Гэта сапраўды вельмі патрэбная дзейнасць.
А палякам, якія засталіся ў Беларусі, ці можа Польшча дапамагчы ім? Як?
— Мы павінны ім дапамагчы, таму што кожны дзень яны дэманструюць нам сваю прывязанасць да польскасці, сваю лаяльнасць да Польшчы, нягледзячы на антыпольскую кампанію, якую рэжым Лукашэнкі вядзе ўжо тры гады. Яны працягваюць, вывучэнне польскай мовы ў Беларусі працягваецца на грамадскіх ансовах, нягледзячы на розныя рэпрэсіі, яно аднаўляецца, а мы проста павінны дапамагаць гэтым людзям усімі магчымымі сродкамі.
Нават калі мы не можам спыніць рэпрэсіі рэжыму, мы можам ім дапамагчы, аказваючы юрыдычную дапамогу, аказваючы ўсялякую матэрыяльную і іншую падтрымку, каб яны заставаліся там, таму што яны хочуць застацца ў Беларусі. Яны паказваюць нам, што хочуць, каб польскае жыццё і надалей было ў Беларусі, на тых тэрыторыях, дзе заўсёды жылі палякі. Ва ўмовах рэжыму Лукашэнкі гэта звялося да вывучэння польскай мовы.
Лінія абароны, якую Анжэліка Борыс акрэсліла пасля выхаду з турмы, заключаецца ў тым, што немагчыма адмовіцца ад вывучэння мовы. Такое вывучэнне польскай мовы ў любой форме, дома ці на курсах замежных моў, будзе, адбываецца і заслугоўвае вялікай павагі і ўсялякай падтрымкі. Так, мы будзем аказваць гэтую падтрымку, але таксама, вядома, будзем казаць, і звяртаць увагу на ўсе выпадкі рэпрэсій, такія ганебныя дзеянні, як утрыманне Анджэя Пачобута ў турме толькі за тое, што ён паляк і адзін з лідараў Саюза паляка ў Беларусі.
У такой сітуацыі, калі мы не можам прымусіць рэжым яго вызваліць, мы можам зрабіць так, каб вакол яго справы не было цішыні, каб быў розгалас, каб рэжым Лукашэнкі не мог быць спакойным і думаць, што ўсе забыліся пра такія выпадкі. Мы будзем выступаць за Анджэя Пачобута, за ўсіх вязняў сумлення ў Беларусі і будзем спрабаваць падтрымліваць іх сваякоў і людзей, якія змагаюцца за іх вызваленне.
Між тым, Польшча таксама дапамагаем маладым уцекачам з Беларусі. Надоечы старшыня Сенату сустрэлася з беларускімі студэнтамі, якія навучаюцца ў Польшчы. Палітык размаўляла з імі пра іх праблемы ды магчымасці іх падтрымкі.
— Зараз у Польшчы гэта група маладых беларусаў налічвае дзясяткі тысяч чалавек, яны вучацца ў Польшчы. Яны вельмі добра інтэгруюцца і арганізуюцца. На сустрэчы былі лідары беларускіх моладзевых арганізацыяў, якія дзейнічаюць у Польшчы, якія сустрэліся са старшынёй, выклаўшы канкрэтныя прапановы, адносна пэўных паляпшэнняў і палёгка для беларусаў, якія навучаюцца ў нашай краіне.
Трэба глядзець на іх як на будучыя дзяржаўныя кадры вольнай Беларусі. Гэта таксама наша інвестыцыя ў будучыя добрасуседскія адносіны з Беларуссю, таму што кожны рэжым калісьці скончыцца, і Лукашэнка таксама калісьці аддасць уладу. І гэтыя маладыя людзі, якія ўжо атрымалі адукацыю ў Еўропе, атрымалі адукацыю ў ЕЗ, атрымалі адукацыю ў польскіх універсітэтах, натуральна, будуць складаць аснову інстытутаў улады новай свабоднай дзяржавы. Гэта таксама вялікая інвестыцыя ў будучыя добрыя і добрасуседскія адносіны з Беларуссю.
Іх варта падтрымліваць, варта клапаціцца пра іх развіццё і таксама варта палягчаць ім жыццё ў Польшчы, бо яно па сваёй прыродзе вельмі цяжкае. Гэта эміграцыйнае жыццё ніколі не бывае лёгкім, яны таксама маюць свой досвед.
Варта таксама ўлічваць той факт, што яны не могуць прыязджаць у Беларусь з меркаванняў бяспекі, таму яны часам надоўга разлучаныя са сваімі сем’ямі, гэта нялёгка. Такім чынам, старшыня Сенату таксама запэўніла, што іх прапановы будуць накіраваны ў камітэты Сената, дзе будуць прааналізаваны, каб убачыць, чым мы можам дапамагчы ім тут.
Халіна Остас
эж