У новым навучальным годзе ў школы Польшчы пайшлі больш за 6 мільёнаў дзяцей. Спецыялісты праверылі ўзровень бяспекі ў школах. Паводле афіцыйнай інфармацыі, у 2022/23 навучальным годзе больш за 25 000 навучэнцаў трапілі ў няшчасныя здарэнні. 8 гадоў таму гэтая лічба была амаль у 3 разы большай, заўважае страхавы эксперт Войцех Песта (Wojciech Piesta):
— Найбольш здарэнняў было ў Слёнскім ваяводстве -- 4 598, а найменш — у Люблінскім ваяводстве, 474 няшчасныя здарэнні. Калі казаць пра месца, то часцей за ўсё здарэнні адбываліся ў спартыўных залях, на школьным стадыёне было 3276 здарэнняў, а ў памяшканнях для сустрэч, напрыклад, у калідорах, было 3188 здарэнняў.
Нянавісць, вербальны пераслед становіцца ўсё большай пагрозай у школах. У даследаванні, праведзеным Фондам «Даем дзецям сілу», амаль палова вучняў прызналіся, што сталі ахвярамі гвалту з боку аднагодкаў. Гэты працэнт расце.
Спецыяліст фонду Мацей Кенпка ( Maciej Kępka) расказвае пра асаблівасці гвалту ў інтэрнэце:
— Такі гвалт характарызуецца інтэнсіўнасцю, паўторамі, часта гэта тычыцца калег са школы, можа быць вельмі балючым і шкодным, і нярэдка гэта аб'яднана з гвалтам афлайн.
У пачатку навучальнага года ў вучняў будуць урокі, падчас якіх нагадаюць аб бяспецы і да якіх наступстваў можа прывесці нянавісць.
Цяпер страхавыя кампаніі прапануюць застрахаваць сваіх дзяцей не толькі ад няшчасных выпадкаў, але і ад нянавісці ў інтэрнэце. Напрыклад, гэтая страхоўка кампенсуе выдаткі на юрыдычную або псіхалагічную падтрымку.
Мацей Кенпка з фонду «Даем дзецям сілу» кажа, што нянавісць у школах — звычайная справа, а найгоршая яе форма — гэта кібербулінг:
— Кібер-гвалт адрозніваецца ад звычайнага хейту тым, што ён можа быць больш доўгім у часе. А таксама чалавек можа мець перавагі, напрыклад, тэхналагічныя. Да прыкладу, можна некаму напісаць на старонцы абразлівыя каментарыі. У кібер-гвалце ёсць форма, пра якую часта забываюцца, але, як кажуць маладыя людзі, яна вельмі балючая — гэта выключэнне. Напрыклад, ёсць форум класа, чат у месенджары ці нейкім іншым камунікатары, але нейкі чалавек там не ўдзельнічае, бо ніхто яго не запрасіў.
Кібербулінг небяспечны, бо застаецца схаваным ад бацькоў і настаўнікаў. Таму адносіны з дзецьмі павінны будавацца на даверы:
— У кантэксце бацькоў асноўны інструмент, цяжкі, але асноўны, — гэта размова і выбудоўванне даверу. Каб заўважыць, што нешта адбываецца, ёсць вельмі просты сігнал, і ён тычыцца розных небяспечных сітуацый, не толькі хейту. Гэта змена паводзінаў. Калі нешта змяняецца, напрыклад, дзіця неахвотна ідзе ў школу, або стала менш актыўным ці наадварот. На гэта трэба звяртаць увагу і спрабаваць высветліць, чаму так адбываецца, — гаворыць Мацей Кенпка.
Ён адзначыў, што школьнікі таксама сутыкаюцца з праблемай разбэшчвання праз інтэрнэт. Бацькам важна размаўляць з дзецьмі на такія тэмы.
Да слова, спецыялісты па кібер-бяспецы нагадваюць дарослым, што не варта паблікаваць у інтэрнэце фотаздымкі дзяцей, у тым ліку бяскрыўдныя на першы погляд з пачатку навучальнага года
«Пачатак навучальнага года - выдатная падзея, асабліва для дзяцей малодшага ўзросту і іх бацькоў. Вельмі часта гэтыя асаблівыя моманты занатаваны на фотаздымках, і гэта зразумела. Але галоўнае — разумна абыходзіцца з гэтымі фотаздымкамі, мець іх у сябе або дзяліцца толькі са сваімі блізкімі, а не дасылаць іх у інтэрнэце, дзе вы не ведаеце, да каго яны дойдуць», — кажа Адам Печыньскі (Adam Pieczyński), эксперт фонду Media Forum.
Гэты фонд пачаў акцыю “FotoStop/Фота дзяцей не павінна быць у інтэрнэце”.
Тэма шэрынгу, гэта значыць празмернага і неасцярожнага распаўсюджвання бацькамі фатаграфій дзяцей у інтэрнэце, неаднаразова гучала ў публічнай прасторы.
«Але вельмі цяжка прабіцца інфармацыі па гэтай вельмі важнай справе, калі няма агульнага пасылу СМІ. І гэта асноўная прычына, па якой я разам з фондам «МедыяФорум» вырашыў заахвоціць рэдакцыі расказваць пра гэта ў часы, калі з'явіўся штучны інтэлект, які можа рабіць што заўгодна з фатаграфіямі нашых дзяцей», - падкрэсліў Печынскі.
Эксперты таксама нагадваюць нам, што пасля публікацыі фота ў інтэрнэце мы больш не маем над ім поўнага кантролю. «Безадказнае, шырокамаштабнае распаўсюджванне інфармацыі пра дзіця можа паўплываць на яго жыццё не толькі цяпер, але і ў будучыні», — папярэдзіла Анна Баркоўска (Anna Borkowska) ў публікацыі «Абмен і вобраз дзіцяці ў інтэрнэце. Дапаможнік для бацькоў».
«У віртуальным свеце нічога не губляецца. Матэрыялы, якія выклікаюць цікавасць у інтэрнэт-карыстальнікаў, хутка распаўсюджваюцца, набываюць вялікую папулярнасць і іх вельмі складана цалкам выдаліць з інтэрнэту», — гаворыць Баркоўска.
Фота дзяцей, бяздумна апублікаваныя бацькамі, з'яўляюцца не толькі патэнцыйнай крыніцай нянавісці з боку аднагодкаў, але і лёгкай здабычай для кіберзлачынцаў. Нават, здавалася б, бяскрыўдная фатаграфія або запіс могуць быць выкарыстаны для крадзяжу асобы дзіцяці (выява, голас), а затым для спробы вымагальніцтва грошай.
Сацыяльныя сеткі таксама з'яўляюцца зонай пошуку педафілаў, якія змогуць выкарыстаць атрыманую там інфармацыю пра дзіця для спробаў звязацца з ім; фатаграфіі нарэшце можна выкарыстоўваць для стварэння дзіцячай парнаграфіі.
«Калі ласка, паверце мне, цяпер гэта вельмі лёгка зрабіць, для гэтага не патрэбныя вялікія адмысловыя веды, патрэбна толькі жаданне, і такія рэчы можна рабіць. На жаль, гэта адбываецца і ў Польшчы», — дадаў Печыньскі.
Арганізатары кампаніі спадзяюцца, што дзякуючы паслядоўнаму паведамленню ў СМІ і адначасовым розгаласу справы ўзрасце грамадская дасведчанасць аб праблеме шэрэнгу.
Даследаванне Teenagers 3.0, праведзенае NASK, паказвае, што амаль кожны другі рэспандэнт (45,5%) заяўляе, што бацькі або апекуны размяшчаюць фатаграфіі з іх выявай у сацыяльных сетках. З-за такой актыўнасці бацькоў у інтэрнэце чацвёртая частка падлеткаў адчувае сябе няёмка (23,6%), а амаль кожны пяты (18,8%) выказвае незадаволенасць гэтым фактам. У сваю чаргу, паводле даследавання «Колькі дзяцей трапіла ў інтэрнэт?» 42 % бацькоў дзеляцца фатаграфіямі сваіх дзяцей з больш шырокім колам сяброў, а кожны пяты — з няблізкімі асобамі і нават незнаёмымі людзьмі.
Паводле ацэнак, у інтэрнэце кожны дзень публікуецца каля 500 мільёнаў фатаграфій, у тым ліку фота дзяцей. Відэазапісы таксама становяцца ўсё больш папулярнымі.
Між тым, дзіця, як і дарослы чалавек, мае права на абарону іміджу і прыватнасці.
IAR/PAP/вх
