Тыдзень таму ў нашым эфіры прагучала размова з Марыной Гуляй і яе маці Зояй. Сёння працяг размовы з Марынай, якая стала вядомай у Польшчы дзякуючы сваёй дапамозе чачэнскім маці-бежанкам і іх дзецям на вакзале ў Брэсце. Марын падтрымлівае кантакт з чачэнкамі, якім атрымалася ўехаць у Польшчу. Акрамя таго, яна працуе міжкультурнай каардынатаркай, дапамагаючы замежным студэнтам з Беларусі, Украіны і Казахстана пазнаваць Польшчу.
— Я паказваю ім найперш людзей, якіх без мяне яны, магчыма, ніколі б не сустрэлі. Мы нават наведалі Сейм, дзе сустрэліся з Шымонам Галоўняй, які з’яўляецца яго спікерам. Яны ведаюць светлых, добрых людзей, але не толькі тых, хто на першых старонках газет. Гэтыя светлыя людзі, даведваючыся пра маіх студэнтаў, здзіўляюцца: «Гэта ж трэба, нядзеля, а студэнты дапамагаюць бяздомным! Гэта ж трэба, у суботу, а студэнты ў бабуль! Гэта ж трэба, а студэнты выгуліваюць бяздомных сабачак». І гэта цудоўна. Я раблю з іх «памагаек». Мае студэнты — гэта «памагайкі». Я не люблю слова «валанцёр». Яно надта фармальнае, звязанае з дамовамі, падпісаннем дакументаў і колькасцю гадзін, якія трэба адпрацаваць. Мы — «памагайкі».
— Вы сталі вядомай у Польшчы дзякуючы таму, што напісалі кнігу пра дзяцей з вакзала ў Брэсце. Вы ўсё яшчэ падтрымліваеце кантакт з чачэнкамі і іх дзецьмі?
— Так, безумоўна. Пра нас можна чытаць на Facebook «Дзеці з вакзала Брэст» (па-польску, натуральна). Мы разам з 2016 года. Спачатку мы былі на вакзале ў маім родным, любімым Брэсце. Там жыццё спынілася. Там помнік Леніну, вуліца Савецкая. Але ў 2016 годзе я даведалася, што там вандруюць чачэнкі, пераважна шматдзетныя маці, якія ўцякаюць з Чачні.
Я дапамагаю чачэнцам у Польшчы ўжо больш за 20 гадоў. Так атрымалася, што я трапіла ў лагер для бежанцаў. І з таго часу я з імі. Я паехала на вакзал у Брэсце і ўбачыла, што ён поўны жанчын і дзяцей. Гэта была другая ночы. Так прыязджаў цягнік. Дзеці спалі на цвёрдых вакзальных лаўках, прыкрытыя ручнікамі ці курткамі. Я прывіталася па-чачэнску, прадставілася і сказала, што адкрываю дэмакратычную школу на вакзале ў Брэсце. Мамы здзіўляліся: «Што за шалёная бландзінка? Школа? Тут увесь час гучыць: «Цягнік адпраўляецца з трэцяй платформы». А я казала: «Школа — гэта ж не памяшканне. Школа — гэта вашы дзеці». І я настаўніца. Хутка вылучыла сваю кандыдатуру на дырэктара дэмакратычнай школы. Іншых кандыдатур не было. Мяне выбралі аднагалосна. І мы пачалі вучыцца — польскай, чачэнскай. Маліліся па-арабску. Я надзявала хустку, каб дзеці адчувалі сябе як дома, хаця я не мусульманка. Мы станавіліся пад раскладам цягнікоў і маліліся. Потым спявалі па-чачэнску, каб яны адчувалі сябе ў сваёй культуры. Спявалі па-руску, бо маленькія дзеці, трохгадовыя, не ведалі рускай. Наша песенька была "Антошка, Антошка". Я вучыла мам шыць. Збірала тканіны па крамах Брэста. Шылі лялек-мусульманак і Чабурашак. Увесь мой чамадан пасля быў поўны - 600 лялек, якія я прывозіла ў Польшчу, а адтуль вязла назад ежу і іншае для мам і дзяцей. —
— Колькі гэта доўжылася?
— Да пандэміі я ездзіла пастаянна, жыла такім двайным жыццём: дзве тыдні ў Брэсце, крыху ў Польшчы, крыху там і тут. І так мы жылі, пакуль не сталі вядомымі на ўсю Польшчу. «Дзеці з вакзала Брэст» — гэта не толькі тыя, хто там качаваў, гэта таксама валанцёры. І цяпер гэта жанчыны, якія перасеклі польскую мяжу. Прыкладна 60% змаглі перайсці, але 40% — не. Напрыклад, адна з іх, Зарэма, спрабавала 56 разоў, перш чым уехаць у Польшчу. Усе яны цяпер побач са мной, і яны — сапраўдныя «памагайкі». Мы дапамагаем бяздомным, бабулям, але таксама дапамагаем адно аднаму. Напрыклад, з бяздомнымі мы шмат гадоў рабілі кармушкі для птушак. Хлопцы разам з бяздомнымі мужчынамі майстравалі кармушкі, а дзяўчаты іх размалёўвалі. І гэта заўсёды былі тэматычныя кармушкі. Мы нават дапамагалі ў турмах: танцавалі, распавядалі пра чачэнскую культуру ў займальнай форме. Гэта ж не лекцыі — яны нікому не цікавыя. Мае жанчыны не проста стаяць з працягнутай рукой, просячы дапамогі. Яны працягваюць руку ў адказ. Калі хтосьці збірае для іх муку ці раслінны алей, то ведае, што гэта алей і мука пойдуць на дапамогу іншым. Мы год ездзілі кожную суботу да ўкраінскіх сірот, якіх эвакуіравалі з Адэсы. Мы прывозілі радасць, гульні, танцы і піражкі з бульбай і капустай. Дзеці беглі нам насустрач, крычалі: «Нашы Антошкі едуць, піражкі прывезлі!» Гэтыя піражкі пахлі домам, нават для дзяцей-сірот. Пахлі Украінай, а не вайной.
— Цяпер святочны перыяд: Каляды каталіцкія, Новы год, потым праваслаўныя Каляды. Што б вы хацелі пажадаць людзям, тым, хто вас акружае, і не толькі?
— Любіць адно аднаго, слухаць адно аднаго, не гаварыць маналогамі, а вучыцца дыялогу. Бо калі мы слухаем іншага чалавека, мы адкрываем, колькі ў ім цікавага, добрага, таго, чаго нам самім не хапае. І калі мы пазнаём іншага, мы перастаём бачыць толькі доўгую спадніцу ці хіджаб, або тое, што хтосьці гаворыць па-польску з беларускім акцэнтам, ці тое, што нехта з'яўляецца казахам. Гэта ж не важна. Бог стварыў зямлю для людзей. Ён не ствараў межаў і не ставіў слупоў. Мы іх самі паставілі і цяпер спрачаемся за кожны кавалачак зямлі. Але ж зямля вялікая — месца хопіць для ўсіх.
Я жадаю прыбраць з нашых сэрцаў слупы, калючы дрот, зброю, любіць адно аднаго, радавацца, смяяцца, танцаваць, спяваць, лятаць, нават калі ногі не ходзяць. Бо ўсё гэта магчыма. І мы гэта робім, крок за крокам, па-свойму, але робім. Давайце любіць адно аднаго не толькі на святы, а заўсёды.
Размову з Марынай Гуляй запісала Наталля Грышкевіч