Słownik prezentuje sylwetki kapłanów, nauczycieli, naukowców i innych przedstawicieli elit polskich, którzy po 1945 roku pozostali na terenie ZSRS.
"Jedni nie chcieli, a inni nie mogli osiąść w powojennej Polsce. Podjęli misję przeciwstawiania się sowietyzacji, ocalenia języka, kultury, przechowania wiary. Nie zabiegali o honory, nie liczyli na ordery czy wyrazy uznania. Niczym żołnierze na straconych placówkach pełnili służbę, nie zważając na jej dramatyczne konsekwencje – więzienia i łagry sowieckie, represje… Niech biogram każdego z nich przyczyni się do zachowania jego ofiary i pracy w pamięci narodu" - czytamy w opisie książki.
Polacy, którzy zamieszkiwali ziemie wschodnie II Rzeczpospolitej, po II wojnie światowej zostali zmuszeni do ich opuszczenia. Czy jednak ziemie te opuścili wszyscy nasi rodacy? Część pozostała, a wśród nich także przedstawiciele inteligencji oraz duchowieństwa, którzy przez kolejne lata za wszelką cenę starali się zachować tam polskiego ducha. Ich niezwykłe losy znajdziemy właśnie w publikacji ,,Zostali na wschodzie. Słownik inteligencji Polskiej w ZSRS 1945 – 1991”.
Pomysłodawcą i redaktorem naukowym wydawnictwa jest Adam Hlebowicz, historyk, pisarz, dyrektor Biura Edukacji Narodowej IPN. Gość Polskiego Radia dla Zagranicy jest też między innymi, autorem książki "Podróż na Wschód".
- Książkę pisałem dla tych wszystkich, którzy są zainteresowani Kresami Wschodnimi, ale nie tylko. Myślałem też o młodym pokoleniu. Stąd dużo ilustracji do każdego tekstu. Znaczna większość z nich to zdjęcia mojego autorstwa z różnych podróży - powiedział Adam Hlebowicz, dyrektor Biura Edukacji Narodowej IPN.
- Objąłem tą książką bardzo szerokie terytorium, bo nie tylko Litwę czy Ukrainę, ale i Syberię, Bajkał i Ułan Ude, na północy sięgnąłem Karelii, a na południu - Kazachstanu. Piszę o dziedzictwie Wielkiego księstwa Litewskiego i dawnych Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej, o naszych rodakach z uporem podtrzymujących trwanie kultury i języka polskiego - mówi gość Polskiego Radia dla Zagranicy.
Z Adamem Hlebowiczem, historykiem, pisarzem, dyrektorem Biura Edukacji Narodowej IPN i redaktorem naukowym wydawnictwa „Zostali na Wschodzie. Słownik inteligencji polskiej w ZSRS 1945–1991”, rozmawia Halina Ostas.