155 lat temu urodził się Stanisław Wyspiański, wybitny malarz, poeta i dramatopisarz

Jeden z najwybitniejszych polskich twórców działający w okresie Młodej Polski to malarz, rysownik i grafik, a także poeta, dramatopisarz i reformator teatru,  który poszukując stylu narodowego w sztuce, stworzył własny, oryginalny jego wyraz.

Obraz Stanisława Wyspiańskiego "Macierzyństwo"

cyfrowe.mnw.art.pl

Stanisław Wyspiański to autor słynnych dramatów: "Wesele", "Noc Listopadowa", "Wyzwolenie" i "Warszawianka". Jego twórczość malarska natomiast obejmuje obrazy, witraże i polichromie, projektował także meble, architekturę i książkę artystyczną. Nazywany był "czwartym wieszczem" polskim, obok romantyków - Mickiewicza, Słowackiego i Krasińskiego.

W 1900 roku poeta wziął udział w weselu swojego przyjaciela, poety Lucjana Rydla z Jadwigą Mikołajczykówną, chłopką z podkrakowskich Bronowic. Na kanwie tego wydarzenia powstał dramat "Wesele", który przyniósł Wyspiańskiemu sławę i uznanie. Sztuka została wystawiona po raz pierwszy w 1901 roku, a autentyzm postaci dzieła wywołał spore poruszenie wśród mieszkańców Krakowa - mówiła na antenie Polskiego Radia profesor Maria Olszewska, literaturoznawczyni z Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego

Wyspiański był też wybitnym malarzem. Na jego twórczość realizowaną głównie techniką pastelu składają się portrety, autoportrety, wizerunki dzieci, a także pejzaże i kwiaty. W jego dziełach dominuje symbolizm i stylizacja secesyjna. Tworzył też grafikę. Ważne miejsce w dorobku artysty zajmują projekty witraży i polichromii wnętrz, z charakterystycznym motywem płomienistych języków i elementów roślinnych. Wyspiański opracowywał również scenografie do własnych dramatów i projektował wnętrza.

W dziedzinie teatru Wyspiański był pionierem nowoczesnego pojmowania adaptacji i kreacji. W latach 1898-1903 pełnił funkcję dekoratora i inscenizatora w Teatrze Miejskim. Zajmował się też reżyserią - jako pierwszy wystawił "Dziady" Adama Mickiewicza w 1901 roku. Projektował również kostiumy teatralne, między innymi do prapremiery "Wesela" i dla sławnej aktorki Heleny Modrzejewskiej.

W 2021 roku w krakowskim Starym Spichlerzu przy placu Sikorskiego otwarto Muzeum Stanisława Wyspiańskiego, oddział Muzeum Narodowego w Krakowie. Ekspozycja stała to niemal 200 dzieł artysty. Większość stanowią prace plastyczne. Dla zainteresowanych udostępniono online katalog dzieł pisarskich i malarskich artysty, zgromadzonych w oddziale. Podczas wernisażu inaugurującego jego działalność dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie profesor Andrzej Szczerski powiedział Polskiemu Radiu, że Stanisław Wyspiański był najwybitniejszym polskim artystą przełomu XIX i XX wieku.

Stanisław Wyspiański zmarł 28 listopada 1907 roku. Został pochowany w Krypcie Zasłużonych w kościele na Skałce w Krakowie, a ceremonia pogrzebowa przerodziła się w manifestację narodową. Z okazji 100. rocznicy śmierci niezwykłego artysty, decyzją Sejmu, rok 2007 został ogłoszony Rokiem Stanisława Wyspiańskiego.

IAR/ep