Czesław Miłosz urodził się 30 czerwca 1911 w Szetejniach, zmarł 14 sierpnia 2004 w Krakowie. Coroczne obchody organizuje Ośrodek Pogranicze - Sztuk, Kultur, Narodów.
Większość wydarzeń w ramach Wielkiego Xięstwa Poezji odbędzie się w Krasnogrudzie, w Międzynarodowym Centrum Dialogu, które mieści się w dworze należącym przed wojną do rodziny Czesława Miłosza, ze strony matki. XVII-wieczny dwór w Krasnogrudzie leży tuż przy granicy polsko-litewskiej, w starym parku, tuż nad jeziorem Hołny. Jest to miejsce, z którym noblista czuł się mocno duchowo związany, gdzie często przyjeżdżał na wakacje do ciotek. Przeżył tam również zawód miłosny.
"Wspólne obchodzenie kolejnych rocznic zapoczątkowane zostało w Krasnogrudzie w 2011 roku, gdy Dwór Miłosza ponownie otwarto w 100. rocznicę urodzin poety. Spotkania są nawiązaniem do tradycji tego pogranicza, do tradycji ziem Wielkiego Księstwa Litewskiego. Jest to wspólne międzynarodowe święto czytania poezji z udziałem twórców słowa poetyckiego, przekładu, książki i recytacji z krajów sąsiedzkich Litwy, Białorusi, Ukrainy i Polski" - zaprasza na wydarzenia ośrodek Pogranicze.
Xięstwo Poezji rozpocznie w piątek po południu opowieść Krzysztofa Czyżewskiego o "Wielkim Xięstwie między Litwą a poezją". Wieczorem tego dnia zaplanowano też rozmowę z amerykańskim historykiem, autorem książki "O wolności" Timothy Snyderem. Piątkowe wydarzenia zakończy wieczór poetycki poświęcony ukraińskim poetom, którzy zginęli na wojnie prowadzonej przez Rosję na Ukrainie. Wspominana będzie Wiktoria Amelina, która została ciężko ranna w rosyjskim ostrzale Kramatorska, zmarła kilka dni później w szpitalu. Przywołana zostanie też poezja Maksyma Krywcowa, który na początku tego roku zginął na linii frontu.
Wojnie i poezji poświęcone będzie też sobotnie spotkanie, w którym wezmą udział ukraińskie poetki: Jaryna Czarnohuz, Iryna Mularczuk i Julija Stachiwska. Rozmowa o poezji w obliczu wojny będzie połączona z czytaniem wierszy. Sobotę zakończy spotkanie wokół książki "Czarne diamenty. Toni Morrison i 9 innych poetek afroamerykańskich", którą przełożyła Halina Cieplińskia.
W niedzielę Xięstwo Poezji będzie się pojawiać w "Poesis loci", czyli miejscach poetyckich połączonych ze spotkaniami poetyckimi i czytaniem poezji. W Maćkowej Rudzie będzie można spotkać się z poetką i tłumaczką Marzanną Kielar. W miejscowości Boksze Stare wspominany będzie urodzony w tym miejscu żydowski poeta i prozaik Moris Rosenfeld (1862-1923), który wyemigrował do Nowego Jorku i tam tworzył. Ostatnim miejscem na mapie "Poesis loci" są Berżałowce, gdzie będą czytane wiersze Krzysztofa Gedroycia, poety i pisarza związanego z regionem.
Wydarzenie zakończy się w amfiteatrze Niewidzialnego Mostu w Krasnogrudzie, gdzie w niedzielę wieczorem, w dniu urodzin Czesława Miłosza, będą czytane wiersze noblisty.
Dwór w Krasnogrudzie przed wojną należał do rodziny Miłosza, ze strony matki. Położony jest w starym parku, na skarpie opadającej do jeziora, przy granicy Polski i Litwy. Pierwszy dokument z 1676 r. podaje, że właścicielką Krasnogrudy była Krystyna z Giblów, córka mieszczanina wileńskiego. Od końca XVIII w. do 1939 r. władały tu rody ziemiańskie Eysymontów i Kunatów. Z tych ostatnich wywodziła się matka Czesława Miłosza, Weronika.
Poeta przebywał w Krasnogrudzie w okresie międzywojennym u swych krewnych ze strony matki. Spędzał tam większość swoich gimnazjalnych i uniwersyteckich wakacji, pisał wiersze. Po latach emigracji kilka razy powrócił do Krasnogrudy.
Aż do połowy ubiegłego stulecia, z nieznacznymi elementami przebudowy z pierwszej połowy XIX wieku, dwór w Krasnogrudzie trwał niezmieniony. Pozbawiony jednak w okresie powojennym opieki, ulegał stopniowej dewastacji. W ramach rewitalizacji zniszczony drewniany dwór rozebrano i wybudowano od nowa. Otwarto go w 2011 roku, gdzie znajduje się Międzynarodowe Centrum Dialogu prowadzone przez Ośrodek Pogranicze.
PAP/ho
