Redakcja Polska

21 lat temu zmarł Jan Karski, legendarny kurier, świadek Holocaustu

14.07.2021 21:17
Podczas II wojny światowej działał w ruchu oporu, a jako emisariusz dostarczał rządowi na uchodźstwie meldunki o sytuacji w okupowanym kraju.
Audio
Pomnik Jana Karskiego w Warszawie
Pomnik Jana Karskiego w Warszawiealefbet/Shutterstock.com

Misją jego życia było przekazanie informacji o planowej eksterminacji Żydów prowadzonej przez III Rzeszę.

W tym celu dotarł w przebraniu do obozu w Izbicy i dwukrotnie wszedł do warszawskiego getta. Jesienią 1942 roku przedostał się do Londynu. Na podstawie przywiezionych przez niego dokumentów, minister spraw zagranicznych w rządzie RP Edward Raczyński w grudniu 1942 przedstawił aliantom raport o Holocauście. W 1943 roku Karski złożył też raport amerykańskiemu prezydentowi Franklinowi Delano Rooseveltowi. Apelował do przedstawicieli najwyższych władz alianckich o ratunek dla Żydów, jednak nikt mu nie uwierzył. "Chciałem uratować miliony, a nie byłem w stanie ocalić jednego człowieka" - mówił po latach.

Po wojnie osiadł w Stanach Zjednoczonych. Wykładał na uniwersytecie, pisał książki. Jedna z nich, o Polskim Państwie Podziemnym, zatytułowana "Tajne państwo: opowieść o polskim Podziemiu", wydana w 1944 roku, stała się bestsellerem i została przetłumaczona na wiele języków.

Janowi Karskiemu przyznano dwukrotnie Order Virtuti Militari - w 1941 i 1943 roku. Był też laureatem Nagrody im. Brata Alberta za "heroiczną służbę Polsce". W 1998 - w 50. rocznicę powstania państwa Izrael - otrzymał nominację do Pokojowej Nagrody Nobla.

Zmarł w Waszyngtonie, 13 lipca 2000 roku, w wieku 86 lat.

Pośmiertnie został odznaczony Prezydenckim Medalem Wolności - najwyższym odznaczeniem cywilnym Stanów Zjednoczonych. W 2016 roku prezydent Andrzej Duda awansował go na stopień generała brygady.

Na krótko przed śmiercią Jan Karski ustanowił Nagrodę Orła Jana Karskiego. Chciał, aby wyróżnienie jego imienia trafiało do tych, którzy "godnie nad Polską potrafią się zafrasować" oraz tych, którzy "nie będąc Polakami, dobrze Polsce życzą". W gronie laureatów są między innymi: Jacek Kuroń, ksiądz Józef Tischner, Marek Edelman, Tadeusz Mazowiecki, Oriana Fallaci, Karol Modzelewski, Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie, Borys Niemcow i Władysław Anders.

IAR/PP

Rewizje u działaczy Centrum Praw Człowieka Wiasna

14.07.2021 13:05
Aktywiści Centrum Wiasna, które monitoruje sytuację praw człowieka na Białorusi, informują w środę o rewizjach w mieszkaniach pracowników centrum. Funkcjonariusze weszli również do biura Białoruskiego Stowarzyszenia Dziennikarzy.

W Kownie na Litwie został zasadzony dąb upamiętniający Krzysztofa Pendereckiego

14.07.2021 12:36
W Ogrodzie Botanicznym w Kownie został zasadzony dąb upamiętniający Krzysztofa Pendereckiego. Wybitny polski kompozytor i dyrygent zmarł w ubiegłym roku. Na Litwie bywał wielokrotnie.

Ambasador Polski w Rosji spotkał się w Usolu Syberyjskim z polskimi siostrami zakonnymi

15.07.2021 10:52
Ambasador Polski w Rosji odwiedził w Usolu Syberyjskim żeński klasztor, w którym mieszkają polskie siostry karmelitanki. Krzysztof Krajewski będzie przez tydzień podróżował po Syberii, spotykając się z przedstawicielami wspólnot polonijnych i polskimi duchownymi. Odda też hołd Polakom zamordowanym przez stalinowskich oprawców.