W czwartek, 27 marca, w londyńskiej Narodowej Galerii Portretu odbyło się uroczyste otwarcie wystawy „Stanisław Wyspiański: Portrety”.
W Londynie dzieła Wyspiańskiego nie są nowością. Podziwiać obrazy tego wybitnego polskiego malarza, ale również dramaturga, poety, filozofa, projektanta witraży oraz scenografa publiczność na wyspach mogła na początku 2022 roku w londyńskiej William Morris Gallery, gdzie uświetnił pierwszą na świecie wystawę poświęconą polskiej secesji „Młoda Polska: Ruch Odrodzenia Sztuk i Rzemiosł, 1890-1918”. Przy jej tworzeniu szczególny akcent został położony na twórczość Stanisława Wyspiańskiego. Dziś w brytyjskiej stolice są pokazywane jego portrety, z których wiele nigdy nie było widzianych poza Polską.
Podczas wystawy zostało udostępnionych łącznie 16 dzieł namalowanych przez artystę pastelami, węglem, kredkami i ołówkiem, w tym 12 rysunków ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie, 3 rysunki z Muzeum Narodowego w Poznaniu oraz 1 pochodzący z kolekcji prywatnej. Doktor Andrzej Szczerski, dyrektor Narodowego Muzeum w Krakowie powiedział, że to wyjątkowe miejsce zainspirowało go, żeby poświęcić całą wystawę właśnie portretom Wyspiańskiego.
- Wystawa odbywa się w Narodowej Galerii Portretu, bardzo specyficznej instytucji brytyjskiej, która opowiada historię Wielkiej Brytanii i jej kultury poprzez portrety, właśnie. Warto też dodać, że ta wystawa będzie wpisana w stałą ekspozycję, czyli nie będzie to specjalnie biletowana przestrzeń, czyli wszyscy te setki tysięcy widzów, które galerię oglądają będą mogły wystawę Wyspiańskiego zobaczyć.Współpraca z Narodową Galerią Portretu w Londynie to jest rzeczywiście wielkie wyróżnienie dla nas. To jedna z najważniejszych galerii w Londynie i w całej Wielkiej Brytanii. Mieliśmy szczęście, że przez wiele lat kuratorką tej galerii była pani doktor Alison Smith, która jest kuratorką, z którą ja współpracuję już od 2009 roku przy okazji innych projektów związanych z prezentacją sztuki polskiej w Londynie. Więc to był ten aspekt taki personalny, ale był też aspekt artystyczny, czyli propozycja, aby pokazać Wyspiańskiego w Londynie spotkała się z wielkim zainteresowaniem wśród pracowników galerii– mówi dr Andrzej Szczerski.
Wystawa „Stanisław Wyspiański: Portrety” w National Portrait Gallery
Wystawa „Stanisław Wyspiański: Portrety” w National Portrait Gallery
Dyrektor Narodowego Muzeum w Krakowie podkreśla, że londyńska scena jest zawsze bardzo otwarta na kontakty ze światem. Stanisław Wyspiański uważał, że portret to odbicie chwili – nie malował modela, lecz człowieka. Faktycznie poprzez swoje portrety malarz był w stanie wyrazić tak wiele wartości artystycznych, emocji, klasy. Prace Wyspiańskiego pozwalają nie tylko docenić jego niezwykły talent, ale także zgłębić życie intelektualne i artystyczne Polski przełomu wieków.
- Wybraliśmy do pokazu w Londynie pracę z trzech grup portretów. Po pierwsze są to autoportrety. Wyspiański studiował swoją własną twarz od czasów chłopięcych i te portrety jego własne są świetnym zapisem jego historii osobistej, łącznie z takim dramatycznym portretem umierającego Wyspiańskiego, który wystawę zamyka, a też pokazujących jako takiego artystycznego dandysa pewnego siebie, dającego swoją wartość twórcę. Druga grupa portretów to portrety rodziny. Wyspiański bardzo chętnie rysował swoją żonę, swoje dzieci i te rysunki, pastele są czasami najbardziej wzruszające, intymne, uczuciowe, subtelne. Taki obraz, zwłaszcza dzieci Wyspiańskiego pozostał takim znakiem rozpoznawczym tego, jak się studiuje dziecko jako już małego człowieka, doceniając emocje, które są w nim, jego wrażliwość, urodę. I wreszcie trzecia grupa to są reprezentanci środowiska artystycznego i naukowego Krakowa. Kraków w czasach Wyspiańskiego był rzeczywistym centrum kultury polskiej – dodaje dr Andrzej Szczerski.
W Londynie między innymi można zobaczyć obraz „Macierzyństwo”, portrety wybitnej aktorki Ireny Solskiej, lekarza Juliana Nowaka, Dagny Juel Przybyszewskiej, norweskiej pisarki, artystki, która była przez krótki czas żoną Stanisława Przybyszewskiego.
Ciekawym elementem towarzyszącym wystawie Wyspiańskiego będzie również prezentacja dzieł norweskiego ekspresjonisty Edvarda Muncha, z którym polskiego artystę łączyły osobiste relacje oraz podobne podejście do sztuki portretowej. To zestawienie pozwoli odwiedzającym porównać, jak dwaj artyści interpretowali emocje i psychologię postaci w swoich dziełach.
Wystawa „Stanisław Wyspiański: Portrety” realizowana jest we współpracy z Instytutem Kultury Polskiej w Londynie przy wsparciu British Council, jako część projektu Sezon Kulturalny Polska – Wielka Brytania 2025. Ekspozycja potrwa do 13 lipca.
O wystawie dr Andrzej Szczerski, dyrektor Narodowego Muzeum w Krakowie, opowiedział Krystynie Sribniak. Zapraszamy do wysłuchania całej audycji.