Rosja jest w tej chwili nieprzewidywalnym reżimem totalitarnym, a sytuacja w Europie wydaje się być mniej bezpieczna niż przed '89 - mówił prezydent Estonii Toomas Hendrik Ilves w sobotę w Gdańsku. Wskazał, że sprawa Ukrainy to problem nie tylko Europy Wschodniej.
Prezydent Estonii, który wygłosił wykład na Uniwersytecie Gdańskim w ramach międzynarodowego sympozjum pt. "Od Wolnej Europy do Wolnej Polski", podkreślił, że środowiska polityczne i opiniotwórcze Europy Zachodniej przez długi czas zarzucały politykom z krajów, które wyzwoliły się spod komunizmu, że są przesadnie uprzedzeni do Rosji.
Dziś - jego zdaniem - "w coraz większym stopniu zachodni liderzy zgadzają się, że to, co widzimy ze strony Rosji, jest nielegalne i że Rosja jest w tej chwili nieprzewidywalnym reżimem totalitarnym".
- W tej części świata musimy zdawać sobie sprawę, że to nie chodzi o oddalone kraje, o których w ogóle nic nie wiemy, że to jest gdzieś daleko, na Wschodzie. Sprawa Ukrainy nie jest problemem tylko Europy Wschodniej - podkreślił polityk z Estonii.
Wyraził też opinię, że obecna sytuacja w Europie wydaje się być nawet mniej bezpieczna niż za czasów zimnej wojny. - Wtedy bowiem, obie strony konfliktu trzymały się zawartych porozumień. To jest radykalnie nowa historia. Dzisiejsza sytuacja jest bardziej poważna, niż nam się wmawia - ocenił Ilves.
Prezydent Estonii w ECS. "Bitwa o pamięć trwa"
Po wygłoszeniu wykładu, Ilves zwiedził wystawę w Europejskim Centrum Solidarności w towarzystwie dyrektora placówki Basila Kerskiego.
Po obejrzeniu ekspozycji mówił, że Centrum przypomina, co komunizm wyrządził krajom Europy Środkowo-Wschodniej. - To jest cały czas trwająca bitwa. To bowiem, że dziś jesteśmy wolni, nie oznacza, że wszyscy ludzie (zbrodnie komunizmu) pamiętają, albo rozumieją - powiedział Ilves dziennikarzom.
Ilves przypomniał jak w 1981 r., kiedy w Polsce wybuchł historyczny strajk i powstał pierwszy w sowieckim bloku niezależny od komunistycznej władzy związek zawodowy Solidarność, toczył długie i ostre spory z intelektualistami w Nowym Jorku.
- Mówili mi wtedy: "niech ci Polacy przestaną kołysać łodzią, oni komplikują nasze życie i zagrażają pokojowi". A przecież ich bezpieczne i spokojne życie, opierało się wtedy tak naprawdę na zniewoleniu innych - zaznaczył Ilves.
ECS otwarto tydzień temu w 34. rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych. Centralną jego częścią jest wystawa stała poświęcona historii Solidarności oraz innych ruchów opozycyjnych, które doprowadziły do upadku komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej. W siedmiu tematycznych salach na dwóch kondygnacjach prezentowanych jest ok. 2 tys. eksponatów. W placówce są także: archiwum, sala wielofunkcyjna na 430 słuchaczy, ośrodek badawczo-naukowy, biblioteka na 100 tys. woluminów oraz ośrodek edukacyjno-szkoleniowy.
***
Uczestnicy sympozjum "Od Wolnej Europy do Wolnej Polski: Komitet Wolnej Europy w czasie zimnej wojny". Fot PolskieRadio.pl
Sympozjum "Od Wolnej Europy do Wolnej Polski: Komitet Wolnej Europy w czasie zimnej wojny"
Patronat nad zakończonym w sobotę sympozjum "Od Wolnej Europy do Wolnej Polski: Komitet Wolnej Europy w czasie zimnej wojny" objął prezydent Bronisław Komorowski. Specjalny gość konferencji, prezydent Estonii - Toomas Hendrik Ilves, był szefem Wolnej Europy w Estonii.
Podczas konferencji naoczni świadkowie zimnej wojny opowiadali o swoich doświadczeniach i działalności, która przyczyniła się do obalenia komunizmu. Po latach dokonywali analizy i oceny aktywności, a także skuteczności działań podejmowanych przez Komitet Wolnej Europy.
Relacje z działalności opozycyjnej w kraju i za granicą, w drugim obiegu wydawniczym oraz o tym, jak kształtowała się współpraca emigracji niepodległościowej z Amerykanami przedstawiali: Mirosław Chojecki (działacz opozycji w PRL), Robert Gilette (były korespondent Los Angeles Times w Moskwie i w Warszawie), Andrzej Mietkowski (były korespondent RWE i BBC w Paryżu, współpracownik paryskiej "Kultury”) i Witold Pronobis (historyk). W sympozjum wzięły udział również osoby, które pracowały bądź współpracowały z Komitetem Wolnej Europy, czy Amerykańską Agencją Informacyjną (USIA), m.in.: A. Ross Johnson, Leonard Baldyga, Richard Cummings, Richard Rowson.
Poza świadkami historii w dyskusjach uczestniczyli znani i cenieni badacze relacji politycznych, społecznych i gospodarczych ZSRR i Zachodu po II wojnie światowej. Na temat działalności Komitetu Wolnej Europy wypowiadali się historycy Paweł Machcewicz, Jakub Tyszkiewcz, a także autorzy publikacji "Relationship between the Assembly of Captive European Nations and the Free Europe Committee in 1950-1960”. Na miejscu byli także Małgorzata Choma-Jusińska i Paweł Sowiński zaangażowani w Centralny Projekt Badawczy IPN "Polska emigracja polityczna 1939-1990”.
Dwudniowe forum podzielone zostało na sesje tematyczne. W każdej z nich wzięli udział znawcy tematyki związanej z zimną wojną; m.in. Scott Lucas (amerykanista), Kenneth Osgood (historyk), Michael Warner (amerykanista) i Hugh Wilford (historyk).
Szczegółowy program >>> Od Wolnej Europy do Wolnej Polski Komitet Wolnej Europy w czasie zimnej wojny - program.pdf
Słuchacze mieli także możliwość zapoznania się z najnowszymi publikacjami dotyczącymi dyskutowanej problematyki, które wydano zarówno w Europie, jak i w Stanach Zjednoczonych.
Organizatorami sympozjum byli: Europejskie Centrum Solidarności , Instytut Pamięci Narodowej i Uniwersytet Gdański . W komitecie organizacyjnym zasiedli: jako przewodniczący A. Ross Johnson (Wilson Center & Hoover Institution, USA) oraz Katalin Kádár Lynn (Eötvös Loránd University, Węgry), Anna Mazurkiewicz (Uniwersytet Gdański), Giles Scott Smith (Universiteit Leiden, Holandia).
Inicjatywę zorganizowania forum wsparło Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP. Partnerami akcji były znane i cenione instytucje zajmujące się gromadzeniem, przechowywaniem i badaniem materiałów archiwalnych dotyczących tej problematyki z Europy i Stanów Zjednoczonych: Instytut Hoovera z Uniwersytetu Stanforda, Archiwum Społeczeństwa Otwartego z Uniwersytetu Środkowoeuropejskiego w Budapeszcie, Centrum Wilsona z Waszyngtonu, Uniwersytet w Lejdzie. Partnerem organizatorów było także wydawnictwo Helena History Press ze Stanów Zjednoczonych.
Patronat medialny nad wydarzeniem objęło Polskie Radio, które na swoich stronach internetowych prowadzi specjalny portal poświęcony dziejom Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa - zapraszamy do odwiedzenia strony >>>
Obrady miały miejsce na kampusie Uniwersytetu Gdańskiego w Gdańsku-Oliwie, w auli Wydziału Nauk Społecznych S205, przy ul. Bażyńskiego 4. Wstęp był bezpłatny.
(pkur/jp); PAP/agkm