Samochód dla mas
Powstanie garbusa było realizacją planu motoryzacji Niemiec, przedstawionego przez Adolfa Hitlera w niespełna dwa tygodnie po przejęciu władzy. Na wystawie samochodowej w lutym 1933 roku wódz III Rzeszy wezwał konstruktorów do zbudowania samochodu rodzinnego, rozwijającego prędkość 100km/h i dostępnego dla przeciętnego obywatela kraju.
Czytaj także:
Adolf Hitler obejmuje władzę w Rzeszy
Zadanie stworzenia prototypu otrzymał Austriak Ferdynand Porsche. Budową fabryki zajął się Niemiecki Front Pracy - nazistowska organizacja zrzeszająca pracowników i pracodawców. Fundusze pochodziły głównie z majątku odebranego przez władze hitlerowskie związkom zawodowym.
Ferdynand Porsche Fot. Wikipedia/domena publiczna/źr. Bundesarchiv
- Samochód miał kosztować 995 marek i być sprzedawany w ten sposób, że każdy robotnik w fabryce i każdy obywatel, który chciał się przyczynić do motoryzacji Niemiec, płacił tygodniową składkę w wysokości 5 marek na specjalną książeczkę oszczędnościową. Za to, po wpłaceniu 995 marek, miał otrzymać własny samochód – mówił w audycji "Samochody popularne w latach międzywojennych" z 1992 roku inż. Witold Rychter.
Przerwana kariera i triumfalny powrót
Wybuch II wojny światowej zatrzymał produkcję, a fabryki przestawiono na przemysł zbrojeniowy.
- Nikt tego własnego samochodu nie otrzymał. Wszystkie pieniądze poszły na zbudowanie wielkiej fabryki Volkswagena w Fallersleben, potem w Wolfsburgu, a następnie na budowę samochodów dla wojska – podkreślił inż. Witold Rychter.
09:48 Samochody popularne w latach międzywojennych.mp3 Samochody popularne w latach międzywojennych - opowiada inż. Witold Rychter. (PR, 1992)
W trakcie wojny w Wolfsburgu większą część załogi fabryki stanowili robotnicy przymusowi, w tym jeńcy wojenni i więźniowie obozów koncentracyjnych, dla których stworzono specjalny podobóz.
Po klęsce Hitlera w 1945 roku fabryka znalazła się na terenie brytyjskiej strefy okupacyjnej. Już rok później z fabryki wyjechał pierwszy garbus.
Wystawa IPN "Gospodarka III Rzeszy"
W Warszawie przed Domem Polonii otwarta została 12 stycznia br. wystawa plenerowa Instytutu Pamięci Narodowej "Gospodarka III Rzeszy". Wystawa prezentuje źródła dzisiejszej niemieckiej potęgi gospodarczej, której najpotężniejsze firmy najmocniej rozwinęły się w czasie II wojny światowej, i bezwzględnej polityki wyzysku podbitych i zniewolonych narodów.
Ekspozycję można oglądać do 1 lutego 2023 roku.
Dowiedz się więcej:
Wystawa "Gospodarka III Rzeszy". Niemiecki cud przemysłowy zbudowany niewolniczą pracą
mjm/im/IPN