Do odkrycia doszło podczas wykopalisk przed budową nowych dzielnic w beduińskim mieście Rahat na pustyni Negev znajdującej się na południu kraju. Około dwa kilometry dalej znajduje się inny, także datowany na VII wiek meczet, odkryty w 2019 roku.
Odkopana teraz mała sala modlitewna posiada elementy typowe dla meczetu - kształt kwadratu i ścianę skierowaną w stronę Mekki. Wzdłuż środka muru zwróconego w kierunku południowym, znajduje się również nisza w kształcie półkola nazywana mihrab.
- Co ważne, podczas gdy poprzedni meczet był opróżniony z artefaktów, w nowo odkrytym znajdowało się mnóstwo ceramiki, którą wyraźnie da się datować na VII-VIII wiek - powiedziała na konferencji prasowej doktor Elena Kogan-Zehavi, jedna z dyrektorów wykopalisk Israel Antiquities Authority.
Czytaj także:
Nowa tradycja budowlana
Archeolog dodała, że odkrycie pozwala naukowcom składać "bardzo interesujący obraz" przejścia od osadnictwa zdominowanego przez chrześcijaństwo bizantyjskie - w tym klasztorów i znaczących konstrukcji budowlanych - do osadnictwa pół-koczowniczego ludu o innej, mniej trwałej tradycji budowlanej.
- Islam pojawił się bardzo, bardzo wcześnie na północnym Negewie, obok chrześcijańskiej osady - podkreśliła Elena Kogan-Zehavi.
Oprócz meczetu archeolodzy odkryli bowiem także farmę z epoki bizantyjskiej, w której prawdopodobnie mieszkali chrześcijańscy farmerzy. W jej skład wchodziła warowna wieża oraz pomieszczenia z mocnymi murami okalające dziedziniec.
Meczet miał być zbudowany później, na pozostałościach bizantyjskich, a jego konstrukcja rodzi wiele pytań. Między innymi o to, czy sama społeczność chrześcijan przeszła na islam, czy może osada została ponownie zaludniona przez na wpół-koczowniczych kupców, którzy przywieźli ze sobą nową religię z Półwyspu Arabskiego. Zdaniem dyrektor wykopalisk, to prawdopodobnie mieszanka tych dwóch zjawisk.
Tajemnicza katastrofa
Doktor Kogan-Zehavi zaznaczyła również, że istnieje luka chronologiczna we wszystkich stanowiskach w regionie, począwszy od IX wieku.
- Nie ma kontynuacji osadnictwa i musiała nastąpić katastrofa, której nie zidentyfikowaliśmy - powiedziała. Wtedy ludzie mieli wracać do dużych miast i nastąpiła zmiana kierunku osadnictwa, która w wielu przypadkach trwała do XIX lub XX wieku.
Islam powstał około 610 roku. Chociaż arabski podbój Ziemi Świętej miał miejsce w 636 roku, islam stał się religią większości dopiero w IX wieku.
- Ta para małych wiejskich meczetów jest kluczem do namalowania obrazu rozprzestrzeniania się islamu pod koniec ery bizantyjskiej, na początku wczesnego islamu w Ziemi Świętej - podkreśliła Elena Kogan-Zehavi.
Times of Israel/IAR/d OW/bm