Rok 1936 - Wielkie Ślubowanie Młodzieży Akademickiej na Jasnej Górze

Pierwsza kurierka Polskiego Państwa Podziemnego. Tajemnicza historia Hanki Świeżawskiej

24 maja 1936 roku, jak napisał Stefan Gniazdowski, "do Częstochowy młodzież przybyła przeważnie nad ranem specjalnymi pociągami. I tak: z Warszawy przybyło osiem pociągów, z Krakowa - dwa, z Poznania - trzy, ze Lwowa - dwa, z Wilna, Lublina i Cieszyna - po jednym".

Przystępując do aktu ślubowania, bp Antoni Szlagowski, naukowiec i opiekun warszawskiej młodzieży akademickiej, powiedział: "Młodzieży akademicka, godzina dziejowa bije! Wypowiedz swe ślubowanie". I padły kolejne słowa długiego przyrzeczenia, a wśród nich: "Przyrzekamy i ślubujemy, że wiary naszej bronić i według niej rządzić się będziemy w życiu naszym osobistym, rodzinnym, społecznym, narodowym, państwowym".

Pierwsza pielgrzymka studentów na Jasną Górę miała miejsce w 1932 roku, w 550. rocznicę obecności obrazu Czarnej Madonny w Polsce. Inicjatorem obrania Matki Bożej za patronkę młodzieży akademickiej, a w konsekwencji złożenia jej ślubowania, było środowisko Katolickiej Młodzieży Narodowej.

- Kierując się zasadami nauki Kościoła, część młodzieży skupionej w tej organizacji miała skłonność, żeby opowiedzieć się, z punktu widzenia moralnego, przeciwko zamachowi majowemu, bo uznawała, że jest zaprzeczeniem wartości, które powinny być w przestrzeni publicznej promowane - mówi prof. Jan Żaryn.

W gronie tej młodzieży byli wybitni naukowcy, ludzie pióra, a część działaczy musiała zostać na emigracji. Dziś wielu z nich jest zupełnie zapomnianych. Na Uniwersytecie Warszawskim młodzież narodowa miała swojego opiekuna, którym był filozof, prof. Władysław Tatarkiewicz, wyznający poglądy narodowe. Jednak głównym autorytetem dla tej młodzież był ks. Edward Szwejnic, pierwszy oficjalny duszpasterz akademicki w Warszawie. Będzie wykonawcą woli studentów, żeby najpierw organizować pielgrzymki na Jasną Górę, a potem przygotować ślubowanie jasnogórskie. - To on będzie autorem ślubowań - mówi historyk. Nie dożył tego aktu, gdyż zmarł nagle w 1934 roku.

Ślubowaniu przewodniczył prymas, kardynał August Hlond. Organizatorzy najbardziej obawiali się prowokacji, bo większość studentów, którzy złożyli ślubowanie była ideowo bądź organizacyjnie powiązana z szeroko pojętym obozem narodowym.

Prof. Jan Żaryn wskazuje, że w 1936 czuło się już zbliżanie niepokojów zewnętrznych. Dlatego nauka społeczna Kościoła, szczególnie encyklika Piusa XI, wręcz podkreślała konieczność angażowanie się katolików w służbę pokojowi. - Najlepszym sposobem, by te obowiązki wypełnić, jest oddanie się pod opieką Matki Bożej i taki jest sens tych ślubowań - mówi.

Gość Programu 1 Polskiego Radia wskazuje, że śluby z 1936 miały charakter formacyjny. Młodzież pokazała, że identyfikuje się z nauką Kościoła, choć miała różne poglądy polityczne. Od tej pory akademicy co roku będą przybywali na Jasną Górę i nawet wybuch II wojny światowej nie zmieni tej tradycji. Przynajmniej dwa razy, w roku 1942 i 1943, na jasnej Górze był student Karol Wojtyła.

Czytaj także:

• "Nawoływał do obudzenia czynnego zrywu niepodległościowego". Prof. Żaryn o Romanie Dmowskim

Audycja przygotowana we współpracy z Instytutem Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego.

***

Tytuł audycji: Dziedzictwo i pamięć

Prowadziła: Dorota Truszczak 

Gość: prof. Jan Żaryn (dyrektor Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego)

Data emisji: 16.11.2021 

Godzina emisji: 19.30

ag