Literatura, sztuka, kultura od początku swojego istnienia reagowały na to, co dzieje się wokół: na zmieniającą się rzeczywistość, wydarzenia historyczne, polityczne, sytuację społeczną. Jednak te artystyczne reakcje znajdowały swoje spełnienie nie tylko w postaci komentarza, odpowiedzi, utworu napisanego po zaistniałym fakcie, ale też w postaci przeczucia, niepokoju, lęku przed tym, co dopiero będzie, co może się wydarzyć. Wizje katastroficzne towarzyszyły literaturze romantycznej ("Nie-boska komedia" Zygmunta Krasińskiego), modernistycznej ("Koniec wieku XIX" Kazimierza Przerwy-Tetmajera, "Hymny" Jana Kasprowicza), ale szczególnie mocno wybrzmiały w literaturze XX wieku, przede wszystkim ze względu na to, w jak tragiczny sposób te proroctwa się wypełniły, ale też ze względu na swoją niezwykle różnorodną formę.
"Strefa Literatury", przypadająca na szczególny dzień – 80. rocznicę wybuchu II wojny światowej – była poświęcona literaturze spełnionej apokalipsy. 1 września 1939 roku jest tu punktem wyjściowym dla tego, co PRZED (tendencjom katastroficznym w literaturze dwudziestolecia międzywojennego) i PO (czyli bezpośrednim i późniejszym reakcjom literackim na wybuch wojny). W jaki sposób apokalipsa spełniona – ziszczenie najgorszych przewidywań i przeczuć, które pojawiło się już w latach dwudziestolecia międzywojennego – odzwierciedlała się w literaturze? Jakiego języka i formy poszukiwali pisarze, aby oddać wizję spełnionego końca świata, pełnego zniszczeń, katastrof i śmierci? Jak komentowali na bieżąco, ale też później wybuch, przebieg i konsekwencje drugiej wojny światowej w swoich wierszach, poematach, powieściach, dramatach, esejach i dziennikach?
O znaczeniu książki Oswalda Spenglera "Zmierzch Zachodu", wpływie katastrofistów dwudziestolecia międzywojennego na poetów okresu wojny i okupacji, wizji balu i elit u Tuwima i Gałczyńskiego, reakcjom środowiska teatralnego na wybuch wojny, ale też o współczesnych wątkach apokalipsy w twórczości Szczepana Twardocha, Doroty Masłowskiej i Marcina Świetlickiego opowiadali goście audycji: prof. Andrzej Zieniewicz z Zakładu Literatury XX i XXI wieku Wydziału Polonistyki UW, doktor Jarosław Cymerman z Zakładu Badań Teatralnych Instytutu Filologii Polskiej UMCS, prof. Piotr Śliwiński z Zakładu Poetyki i Krytyki Literackiej Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz dr hab. Aleksander Wójtowicz z Zakładu Literatury XX i XXI wieku Instytutu Filologii Polskiej UMCS.
***
Tytuł audycji: Strefa literatury
Prowadziła: Kinga Michalska
Data emisji: 1.09.2019
Godzina emisji: 18.00
am
