"Pan Tadeusz" i metafizyka. Co chciał nam powiedzieć Mickiewicz?

Ostatnia aktualizacja: 18.01.2020 10:17
Wraz z prof. Janem Tomkowskim, autorem niedawno wydanej książki "Pan Tadeusz - poemat metafizyczny", próbowaliśmy spojrzeć w audycji na znany wszystkim Polakom epos Adama Mickiewicza z nieco innej, dość zaskakującej perspektywy.
Audio
  • Metafizyczny "Pan Tadeusz". Rozmowa z prof. Janem Tomkowskim (Strefa literatury/Dwójka)
Okładka książki Pan Tadeusz - poemat metafizyczny
Okładka książki "Pan Tadeusz - poemat metafizyczny"Foto: materiały prom./Polona

Jak czytać "Pana Tadeusza" – dziś, gdy łatwo dojść do wniosku, że bohaterstwem jest w ogóle czytać, a tym bardziej brnąć przez meandry narodowej klasyki. Można podążać utartym szlakiem, rozprawiając o wizji historii w arcypoemacie lub analizując kolejne wcielenia bohatera romantycznego. Można też inaczej - nie dowierzać arkadyjskim realiom dochodząc do wniosku, że za materialną zasłoną rzeczy coś się jednak kryje, coś większego, coś istotniejszego, bardziej wieloznacznego. Czytając "Pana Tadeusza" jako poemat metafizyczny, zmuszeni jesteśmy zaczynać niejako od początku, by z lirycznego zamglenia wyłonił się jakiś nowy sens. Dzięki temu soplicowski świat ukazuje się nam w nowej perspektywie, przestaje być dekoracją, rekwizytem, muzealnym eksponatem.

Czy rację miał Juliusz Słowacki piszący o "wieprzowatości" dzieła lub też Cyprian Kamil Norwid, który ironicznie stwierdzał, że bohaterowie narodowego arcypoematu "jedzą, piją, grzyby zbierają i czekają, aż Francuzi przyjdą zrobić im Ojczyznę"? A może najbliższy prawdy był Jarosław Marek Rymkiewicz, gdy przestrzegał przed zbyt dociekliwym poszukiwaniem "utajonych znaczeń", które mogą przysłonić najistotniejsze znaczenie "Pana Tadeusza" - "prosty cud prostych obrazków wziętych prosto z natury"?

W czym litewska idylla podobna jest do "Dziadów", dlaczego zakończenie XII Księgi nie jest wbrew pozorom optymistyczne i jak mogłaby wyglądać druga (początkowo zamierzana przez Mickiewicza) część "Pana Tadeusza" - o tym w audycji mówił prof. Jan Tomkowski, autor nowej, znakomitej monografii Mickiewiczowskiego eposu pt. "Pan Tadeusz - poemat metafizyczny".

***

Tytuł audycji: Strefa literatury

Prowadziła: Kinga Michalska

Data emisji: 17.01.2020

Godzina emisji: 21.30

pg/am

Czytaj także

"Nie było kogoś na miarę Mandelsztama". Polscy pisarze i stalinizm

Ostatnia aktualizacja: 23.07.2018 10:00
- To środowisko pisarskie, któremu przyszło zmierzyć się ze stalinizmem, było po prostu słabe - mówił prof. Jan Tomkowski w Dwójkowej audycji o tużpowojennych postawach literatów wobec narzuconego komunistycznego ustroju.
rozwiń zwiń