Remarque i przedwojenny uchodźca w Paryżu
23:42 Strefa literatury 25.09.mp3 Prof. Grażyna Kwiecińska oraz Ryszard Wojnakowski o literaturze Ericha Marii Remarque'a (Strefa literatury/Dwójka)
Erich Maria Remarque - weteran I wojny światowej i przedstawiciel "straconego pokolenia". Najsłynniejsza powieść pisarza, "Na Zachodzie bez zmian", napisana w ciągu zaledwie sześciu tygodni i wydana w milionowych nakładach, przedstawiała niezwykłe okrucieństwo i bezsens wojny z punktu widzenia zwykłego żołnierza. W książce, która w krótkim czasie stała się manifestem "straconego pokolenia", Remarque pisał: "My nie jesteśmy już młodzieżą. Nie pragniemy już zdobyć świata szturmem. Jesteśmy uciekinierami. Uciekamy sami przed sobą. Przed naszym życiem. Mieliśmy osiemnaście lat i rozpoczęliśmy miłować świat i istnienie; musieliśmy strzelać do tego. Pierwszy granat, który padł, trafił w nasze serce. Jesteśmy odcięci od tego, co czynne, od dążenia, od postępu. Nie wierzymy już w to wszystko; wierzymy w wojnę".
W kolejnych utworach pisarz powracał do stałych wątków swej twórczości, dowodząc niezwykłej spójności pisarskiej koncepcji i jej wciąż uniwersalnego przesłania. Niepewny okres ostatnich miesięcy dwudziestolecia międzywojennego ("Łuk Triumfalny"), poczucie zagrożenia u progu II wojny ("Noc w Lizbonie"), postawy ludzkie w obliczu kryzysów gospodarczych ("Czarny obelisk"), studium frontowej i obozowej rzeczywistości ("Czas życia i czas śmierci", "Iskra życia") - w powieściach Remarque'a przegląda się cała wielka historia XX wieku, ze wszystkimi jej okrutnymi paradoksami, dylematami moralnymi i wciąż aktualnymi pytaniami o istotę człowieczeństwa.
Czytaj też:
- Remarque powiedział o sobie, że jest niespełnionym scenarzystą. I właśnie tak pisał prawie wszystkie swoje książki, jakby pisał sztuki sceniczne. To wprowadzało pewne ograniczenia, ale poznajemy też ten żywioł, w którym Remarque się porusza. Mianowicie akcja plus charakter – i to musi zagrać autor, musi to tylko przeprowadzić od początku do końca. Zresztą wiele książek Remarque’a zostało sfilmowanych i przy wielu produkcjach aktywnie uczestniczył - podkreślał Ryszard Wojniakowski.
Zdaniem prof. Grażyny Kwiecińskiej z Instytutu Germanistyki Uniwersytetu Warszawskiego, na Remarque'a trzeba spojrzeć z dwóch perspektyw. - Z perspektywy jednego dzieła, czyli "Na zachodzie bez zmian" Remarque jest hasłem. Człowiek oczytany i inteligentny nigdy by się nie przyznał, że nie zna powieści. Natomiast pozostałych książek, w tym "Łuku triumfalnego" myślę, że młoda generacja nie rozumie. Czytają to trochę jak romansidło, bo w tle jest Marlena Dietrich i calvados. To są te dwie rzeczy, które pociągają człowieka, który nie stroni od alkoholu i nie wie, co ze sobą zrobić. Także jeśli chodzi o resztę jego twórczości, to w polskiej recepcji popadły praktycznie w zapomnienie.
***
Tytuł audycji: Strefa literatury
Prowadziła: Kinga Michalska
Goście: prof. Grażyna Kwiecińska (Instytut Germanistyki Uniwersytetu Warszawskiego), Ryszard Wojnakowski (tłumacz wielu powieści pisarza)
Data emisji: 25.09.2020
Godzina emisji: 21.30
