Moralność jako rozmowa ze słoniem

- W mózgu faktycznie są obwody decydujące o szybkich, intuicyjnych ocenach moralnych - mówił neurofizjolog Paweł Boguszewski w reakcji na książkę "Prawy umysł" psychologa Jonathana Haidta.

Praca Jonathana Haidta to pochwała intuicyjnego podejścia do moralności. Racjonalne argumentacja w kwestiach moralnych jest jego zdaniem tylko racjonalizacją intuicyjnych sądów. Człowiek to jeździec na słoniu. Jeśli więc chcemy kogoś przekonać do swoich racji, powinniśmy rozmawiać właśnie ze słoniem...

Foto: Usien/Wikimedia Commons/CC

Psychologowie doszli do wniosku, że istnieje sześć fundamentów moralności (m.in. troska, sprawiedliwość i wolność). Po przeanalizowaniu swoich ankiet Jonathan Haidt stwierdził, że lewicowcy odwołują się tylko do trzech wymienionych. Prawicowcy myślą zaś o wszystkich sześciu (także o interesie swojej grupy, opinii autorytetów oraz świętości).
- Umysły konserwatywne cenią porządek i są wrażliwe na zagrożenia. Lewicowe cenią różnorodność, ale miewają problemy z rozpoznaniem zagrożenia – mówił w Dwójce Jonathan Haidt. - Ale moralności nie możemy wymyślić i nauczać. Ona wyrasta ze wspólnoty i rozwija się wraz z nią. Dlatego kultury Dalekiego Wschodu, które kształtowały się na rozległych nizinach i były podatne na podbój, mają bardziej zachowawczą i wspólnotową orientację. Z kolei w nadmorskiej Holandii szybko rozwinął się kosmopolityzm i liberalizm seksualny – wyjaśniał.
Do której kategorii zaliczyć można Polskę? I czym różni się "prawicowa” wolność od tej "lewicowej”?

***

Tytuł audycji: O wszystkim z kulturą
Prowadząca: Barbara Schabowska

Gość: prof. Bogdan Wojciszke (psycholog, SWPS), prof. Mirosław Kofta (psycholog, UW), dr Paweł Boguszewski (neurofizjolog, PAN) oraz (w nagraniu) Jonathan Heidt (psycholog, autor książki "Prawy umysł")

Data emisji: 3.12.2014
Godzina emisji: 18.00

mm/bch

Psychologowie doszli do wniosku, że istnieje sześć fundamentów moralności (m.in. troska, sprawiedliwość i wolność). Po przeanalizowaniu swoich ankiet Jonathan Haidt stwierdził, że lewicowcy odwołują się tylko do trzech wymienionych. Prawicowcy myślą zaś o wszystkich sześciu (także o interesie swojej grupy, opinii autorytetów oraz świętości).

- Umysły konserwatywne cenią porządek i są wrażliwe na zagrożenia. Lewicowe cenią różnorodność, ale miewają problemy z rozpoznaniem zagrożenia – mówił w Dwójce Jonathan Haidt. - Ale moralności nie możemy wymyślić i nauczać. Ona wyrasta ze wspólnoty i rozwija się wraz z nią. Dlatego kultury Dalekiego Wschodu, które kształtowały się na rozległych nizinach i były podatne na podbój, mają bardziej zachowawczą i wspólnotową orientację. Z kolei w nadmorskiej Holandii szybko rozwinął się kosmopolityzm i liberalizm seksualny – wyjaśniał.

Do której kategorii zaliczyć można Polskę? I czym różni się „prawicowa” wolność od teh „lewicowej”?