Moc wariantów: i SMS, i SMS-a

Ostatnia aktualizacja: 22.10.2013 12:55
- Wariancja pozwala amortyzować różne zmiany zachodzące w naszym języku. Gdyby działo się to skokowo, byłoby nam niewygodnie - mówiła w Dwójce Agata Hącia.
Audio
  • Czym jest wariantywność języka? - audycja z udziałem Agaty Hąci i prof. Jerzego Podrackiego (Sezon na Dwójkę)
Moc wariantów: i SMS, i SMS-a
Foto: sxc.hu

"Mielić" i "mleć", "obejrzeć" i "oglądnąć", "wybuchła" i "wybuchnęła". "Klusek" i "kluska", "profesorzy" i "profesorowie", "kwadransy" i "kwadranse". Wariantywność języka spędza sen z powiek tym użytkownikom polszczyzny, którzy woleliby nie mieć wyboru i stosować się do bezwzględnych reguł poprawności. Tymczasem możemy odmieniać zarówno "tapczana", jak i "tapczanu", możemy powiedzieć "dwaj przyjaciele szli" albo "dwóch przyjaciół szło".

- W języku potocznym wariant oznacza inny sposób wykonania czegoś. Wariant językowy to środek oboczny, równoległy w stosunku do innego, pełniący w zasadzie tę samą funkcję - tłumaczyła Agata Hącia.

Warianty językowe pełnią wiele funkcji. Jedną z nich jest umożliwienie dobrania odpowiedniego stylu na potrzeby naszych wypowiedzi. - Inaczej pisze urzędnik, inaczej naukowiec - zwracał uwagę prof. Jerzy Podracki.

Wariantywność wiąże się też ze współistnieniem normy starannej i potocznej. Zgodnie z tą pierwszą "jemy kotlet", potocznie zaś "jemy kotleta". W języku starannym mówimy "piszę SMS", a potocznie możemy powiedzieć "piszę SMS-a".

- Zgodnie z gramatyką powinna się tu pojawić odmiana biernika: piszę blog, jem kotlet, kupuję laptop, ale w tej funkcji biernikowej coraz częściej pojawia się końcówka dopełniaczowa "-a". Niektóre z tych form zwyciężyły, niektóre są jeszcze w sytuacji równowagi - zauważał prof. Jerzy Podracki.

To samo dotyczy akcentów w takich wyrazach jak "matematyka", "gramatyka", "siedzieliśmy", "robiliśmy". W języku starannym powinniśmy akcentować na trzecią sylabę od końca. W języku potocznym dopuszczalny jest akcent na drugiej sylabie.

Skąd biorą się warianty w języku i jak owa "klęska urodzaju" jest związana z normą językową? O tym w Dwójce opowiadali językoznawcy: Agata Hącia i prof. Jerzy Podracki.

Audycję przygotowała Małgorzata Tułowiecka.

Czytaj także

Ile to kłopotów!

Ostatnia aktualizacja: 27.08.2013 09:30
Liczebniki mają trudną odmianę i ściśle określone zastosowanie. Poprawne ich stosowanie jest dowodem wysokiej świadomości i kultury językowej. O naszych problemach z liczebnikami rozmawialiśmy w "Sezonie na Dwójkę”.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jak wymawiać polskie słowa

Ostatnia aktualizacja: 24.09.2013 20:00
- Po ortografii to właśnie wymowa sprawia Polakom najwięcej problemów - mówił w Dwójce prof. Andrzej Markowski. Przed IX Forum Kultury Słowa o polszczyźnie mówionej rozmawialiśmy także z prof. Jerzym Podrackim.
rozwiń zwiń