W kręgu melancholii Gérarda de Nervala

- Niezwykła przenikliwość Nervala w zgłębianiu własnych stanów psychicznych jest czymś absolutnie unikatowym w literaturze XIX wieku - o książce "Śnienie i życie", obejmującej teksty Gérarda de Nervala z lat 1850-1855, opowiadał w Dwójce jeden z jej tłumaczy Tomasz Swoboda.

Gérard de Nerval

Foto: Wikipedia/domena publiczna

Gérard de Nerval pisał, że jego teksty powstawały w gorączce i melancholii. Przez potomnych nazwany został badaczem własnej egzystencji. Tłumacz przełożonych właśnie na język polski tekstów Nervala zebranych w książce "Śnienie i życie" zwracał uwagę na znaczenie jakie w jego życiu odgrywały podróże.

- Dla Nervala podróż była czymś tak naturalnym jak dla nas siedzenie. Był jednym z pierwszych autorów, którzy w nowoczesny sposób pojmowali ideę przemieszczania się - zauważał Tomasz Swoboda.

Nervalowskie wyprawy do krain bliższych i dalszych pełniły dla cierpiącego na załamania nerwowe pisarza ważną funkcję terapeutyczną. - W pisanych w trakcie podróży tekstach z jednej strony widzimy jak w melancholijny sposób zbiera drobinki tego, co widzi, z drugiej zauważamy, że jest wtedy kimś innym niż na co dzień. Utwory zainicjowanego jego wyprawami są okraszone humorem, skrzą się dowcipem i ironią - podkreślał rozmówca Doroty Gacek.

Paradoksalnie największe teksty Nervala powstały w trakcie krótkich wypraw poza Paryż. - Utyskuje w nich, że kolej zmieniła charakter podróży, że kiedyś jechało się jaskółką i to było zupełnie inne, lepsze doświadczenie. Kilkadziesiąt kilometrów za Paryżem odkrywa siebie. To pokazuje, że wcale nie trzeba daleko jeździć, żeby doświadczyć tego co najistotniejsze - zwracał uwagę Swoboda.

Gérard de Nerval przez długi czas zaliczany był do tak zwanych pomniejszych romantyków. Jego dzieło, rozproszone i w dużej części niedokończone, sprawiało problem czytelnikom, komentatorom, historykom literatury i wydawcom. Dopiero ostatnie dziesięciolecia radykalnie zmieniły jego status w historii literatury. Waga dzieła Nervala wydatnie wzrosła dzięki literaturoznawczemu zwrotowi w filozofii współczesnej, która począwszy od Michela Foucaulta, szerzej zajęła się jego pismami, widząc w nich znakomitą egzemplifikację obłędu i problemu ludzkiej tożsamości.

***
W "Sezonie na Dwójkę" opowiadaliśmy również o tomie korespondencji Gustave'a Flauberta i Georges Sand, pierwszy w polskim przekładzie obszerny wybór listów obojga pisarzy, obejmujący okres ich znajomości i przyjaźni od roku 1863 do śmierci Sand w roku 1876. Książka ukazała się w serii "Wielcy pisarze w nowych przekładach". Listy przetłumaczył Ryszard Engelking, który opatrzył tom przypisami i wstępem. O publikacji opowiadała Renata Lis.