Oczywiście mowa tu o grekokatolikach i prawosławnych zamieszkujących między innymi wschodnie pogranicze Polski. Doświadczenie wschodniochrześcjańskiej ludowej mistyki związanej z narodzeniem Jezusa Chrystusa oferują Słuchaczom bohaterzy naszego koncertu kolędowego 10 stycznia - grupy Wernyhora z Sanoka i Krajka z Przemyśla. Zapraszamy na niego wspólnie z liderkami zespołów, Darią Kosiek i Tatianą Nakonieczną, w rozmowie z Gośćmi Poranka w sobotnim „Poranku Dwójki”!
CZYTAJ: Wernyhora, laureat Nowej Tradycji 2021, przywraca bojkowski głos Bieszczadu
W sobotnim Poranku Dwójki gościliśmy Darię Kosiek i Tatianę Nakonieczną – liderki grup Wernyhora i Krajka. Czas rozmowy z nimi był wyjątkowy – 2. dzień Bożego Narodzenia w tradycji wschodniochrześcijańskiej oraz zbliżający się wielkimi krokami wspólny koncert tych zespołów!
- Staramy się dotrzymywać tradycji 12 potraw na wigilijnym stole. Są to potrawy ogólnie popularne w całym regionie Przemyskim. Musi być kutia! Bez niej nie ma wigilijnej wieczerzy! A poza tym np. postne gołąbki z kaszą gryczaną i z grzybami, choć były i wersje z tartymi ziemniakami. Takie gołąbki były typowe dla Przymyśla, ale popularne były także u Bojków – wspominała Tatiana Nakonieczna.
- U nas także staramy się dotrzymywać tradycji 12 potraw. Tatiana wspomniała o gołąbkach – u nas były właśnie takie, z tartych ziemniaków i z pęczakiem. To była specjalność mojej babci. – Dodała Daria Kosiek.
To właśnie od drugiego dnia Świąt, podobnie jak w tradycji katolickiej, u chrześcijan obrządku wschodniego po kolędzie wyruszają grupy kolędnicze.
Przeczytaj także:
Zespół Krajka
- W Przemyślu tradycje kolędnicze wciąż są podtrzymywane przez zespół szkół z ukraińskim językiem nauczania – mówiła Tatiana Nakonieczna – Co roku zawsze zbierało się kilka grup. Często zbierały na jakiś cel, ale często też kolędowali, by nieść radość sąsiadom. Od dwóch lat, ze względu na pandemię, grup jest mniej. Choć wiem, że w tym roku kolędują. Zawsze też zbieramy się wokół Domu Ukraińskiego w Przemyślu. Rzeczywiście, zaczynamy kolędować pierwszego, bardziej jednak drugiego dnia Świąt. Pamiętam jeszcze tradycję, której już nie ma w Wigilię, wcześnie rano, chodzili młodzi chłopcy i winszowali. To bardzo typowe w naszej tradycji, ale chyba i popularne w całym regionie.
Kolędnicy pojawiający się w Przemyślu często odtwarzali scenariusz tradycyjnego wertepu – nie brakowało postaci takich jak Herod – w wertepie elementy dobra, zła, postaci neutralne musiały się ze sobą przenikać. Młodsi chłopcy winszowali. Dzieci chętnie brały też udział w „budzeniu kozy”. To bliższa noworocznej tradycja, choć te ścisłe kolędnicze granice nieco się zatarły. Ożywianie kozy było symboelem „odrodzenia”, niezwykle ważnym w rocznym cyklu wegetacyjnym.
Przeczytaj także:
Wernyhora przywraca bojkowski głos Bieszczadu
Daria Kosiek wspominała kolędowanie na północy Polski, gdzie się wychowała (w ramach akcji „Wisła” przesiedlono tam wielu Bojków i Łemków). I tam nie brakowało kolędników! Jeszcze w liceum uczniowie jeździli grupami po wsiach i miejscowościach wokół Białego Boru, by życzyć mieszkańcom radości i dostatku.
Tradycyjne wertepy można było dawniej spotkać z muzykantami – skrzypkiem, niekiedy też bębnistą. Jak wspominała Tatiana Nakonieczna, w wielu kolędach wręcz słychać, że są stworzone pod instrumenty, bardzo skoczne.
Spoglądając do kolbergowskich tomów „Przemyskie” czy „Sanocko-Krośnieńskie”, zauważyć można, że kolędy łemkowskie i bojkowskie przenikają się. Potwierdzały to obie artystki, zwracając uwagę na wariantowość melodyczną i słowną. Przywołana została także postać Bartosza Gałązki – niestrudzonego folklorysty i poszukiwacza pieśni z okolic Przemyśla. To m.in. dzięki niemu Krajka wciąż poszerza swój repertuar. Tatiana Nakonieczna zwróciła także uwagę na bardzo ważną tendencję...
- Myśmy sięgnęli po repertuar już zapomniany. Czy to z Kolberga, czy z nagrań terenowych. Ale zauważamy, że niektóre piosenki znów są śpiewane! Czuję ogromną satysfakcję, bywając na weselach czy imprezach i słyszę piosenkę, której dawno już nikt nie śpiewał, a myśmy ją nagrali na płycie i ona jest! – cieszyła się Tatiana Nakonieczna.
Przeczytaj także:
O tradycjach kolędniczych w Przemyślu wśród ukraińskiej społeczności i na Łemkowszczyźnie
Koncert „Oj jak Boża Maty po switu chodyła…” odbędzie się już 10. stycznia – w dwa dni od tradycyjnego rozpoczęcia czasu kolędniczego. Czego możemy się spodziewać? Wschodniochrześcijańskich kolęd znanych i nieznanych. Elementów tradycyjnego wertepu, gości zaproszonych przez zespoły!
Koncert transmitowany będzie na antenie Dwójki, a także w mediach społecznościowych i w serwisie YouTube Radiowego Centrum Kultury Ludowej. Zapraszamy!
W audycji także:
- Zaproszenie na 13. już Festiwal Kolęd, Pastorałek i Pieśni Bożonarodzeniowych „Dobrze, ześ się Jezu pod Giewontem zrodziył” Zakopanem. Przez cały okres kolędniczy, tj. od 24.12.2021 do 2.02.2022 zakopiańskie kościoły rozbrzmiewają tradycyjnymi polskimi kolędami, góralskimi pastorałkami, ale też kompozycjami współczesnymi w wykonaniu zarówno znanych gwiazd, jak i podhalańskich kapel. Koncerty odbywać się będą głównie w weekendy, okazji do posłuchania rozbrzmiewających w Zakopanem kolęd jest więc jeszcze wiele.
04:16 [PR2] PR2 (mp3) 8 stycznia 2022 07-50-02 Poranek Dwójki.mp3 Festiwal Kolęd, Pastorałek i Pieśni Bożonarodzeniowych „Dobrze, ześ się Jezu pod Giewontem zrodziył” 2022 (Dwójka/Poranek Dwójki)
- Relacja z Kolbuszowej, gdzie od blisko 40 lat 6 stycznia odbywa się Przegląd Widowisk Kolędniczych
07:09 [PR2] PR2 (mp3) 8 stycznia 2022 08-08-47 Poranek Dwójki.mp3 Przegląd Widowisk Kolędniczych w Kolbuszowej (Dwójka/ Poranek Dwójki)
- Stowarzyszenie Muzyka Dawna w Jarosławiu zabrało nas w kolędową drogę przez Podkarpacie. Przez cały okres świąteczny kilka razy w tygodniu w mediach społecznościowych Stowarzyszenia publikowane są kolędy znalezione m.in. w zbiorach Kolęd Podkarpacia Bartosza Gałązki.
07:33 [PR2] PR2 (mp3) 8 stycznia 2022 08-37-09 Poranek Dwójki.mp3 Ekskursyja cudowna w Kolędy Podkarpacia; opowiada Paweł Iwan (Dwójka/Poranek Dwójki)
- w „Źródłosłowie” poznamy znaczenia i symbolikę maku, zwłaszcza na świątecznym stole
06:24 [PR2] PR2 (mp3) 01 stycznia 2022 08-50-49 Źródłosłów.mp3 Mak (Dwójka/Źródłosłów)
- Słuchaliśmy też o wschodnich Świętach i tradycjach kolędniczych w Przemyślu, wśród ukraińskiej społeczności i na Łemkowszczyźnie.
06:31 [PR2] PR2 (mp3) 8 stycznia 2022 09-12-52 Poranek Dwójki.mp3 O tradycjach kolędniczych w Przemyślu wśród ukraińskiej społeczności i na Łemkowszczyźnie (Dwójka/Poranek Dwójki)
SŁUCHALIŚMY:
- Antonio Vivaldi Koncert Es-dur na skrzypce i wiolonczelę piccolo RV 515, I. Allegro, wyk. Giuliano Carmignola (skrzypce), Mario Brunello (wiolonczela piccolo), Accademia dell’Annunciata, Riccardo Doni (dyr.) (4:20)
- Susana Baca Negra del alma (3:33)
- Cristofaro Caresana La Pastorale, wyk. Céline Scheen (śpiew), Valer Barna-Sabadus (śpiew), Luciana Mancini (śpiew), Vincenzo Capezzuto (śpiew), Alessandro Giangrande (śpiew), João Fernandes (śpiew), Zachary Wilder (śpiew), L’Arpeggiata, Christina Pluhar (dyr.) (4:48)
- Domenico Gaudioso Sonata triowa C-dur RV 82, III. Allegro, wyk. Boris Begelman (skrzypce), Julien Martineau (mandolina), Rinaldo Alessandrini (klawesyn) (1:48)
- Ghalia Benali Ya M’safer (5:20)
- trad. Improvisation, wyk. Florilegium (2:52)
- Jerzy Fryderyk Händel Aria „Scherza in mar la navicella” z opery „Lotario”, wyk. Sandrine Piau (śpiew), Les Paladins, Jérôme Correas (dyr.) (5:46)
- Ewa Bem & Zespół Andrzeja Jagodzińskiego Wszystko mi mówi, że ktoś mnie pokochał (4:44)
- Johann Sebastian Bach Badinerie z II Suity orkiestrowej h-moll BWV 1067, aranż. na cztery ręce, wyk. Khatia Buniatishvili (fortepian), Gvantsa Buniatishvili (fortepian) (1:16)
- Bryan Rahija Three-Legged Buddha (2:48)
- Franz Schubert Serenada, D. 920, wyk. David Erler (śpiew), Joachim Höchbauer (śpiew), Klaus Wenk (śpiew), Marianne Beate Kielland (śpiew), Thomas Bauer (śpiew), Jos Van Immerseel (fortepian) (5:21)
- Wernyhora Oj sobosiu sobosejko (4:06)
- Hans-Joachim Roedelius & Tim Story Ba (3:40)
- trad. Highlander’s Farewell to Ireland / Farewell to Ireland / O’er the Water to Charlie / Highlander’s Farewell, wyk. Alasdair Fraser (skrzypce), Natalie Haas (wiolonczela), Martin Hayes (skrzypce), Bruce Molsky (skrzypce), Dennis Cahill (gitara) (7:28)
- Luca Mundaca Ha dias (3:49)
- Philip Glass & David Byrne Liquid Days pt. I, wyk. The Roches, Philip Glass Ensemble, Michael Riesman (dyr.) (4:45)
- Krajka Jak leciały gęsi z dalekiego kraju (2:51)
- Erik Satie Pièces Froides, II. Danses de travers. Passer, aranż. na kwintet dęty Raaf Hekkema, wyk. Reeds in Motion (1:28)
- Wernyhora Ne byj mene (3:38)
- The Touré-Raichel Collective Soumbou Toure (4:46)
***
Tytuł audycji: folkowy Poranek Dwójki
Prowadził: Piotr Kędziorek
Data emisji: 8.01.2022
Godzina emisji: 9.30
