W 2002 roku, na wniosek Ireny – Żydówki, której pomagał w czasie okupacji, został odznaczony medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Bohaterowi, który zmarł 20 czerwca 2022 roku, poświęcony jest reportaż Joanny Bogusławskiej "Przywracanie pamięci".
Józef i Irena
Józef Walaszczyk w pierwszych latach okupacji poznał Irenę – dziewczynę, która wyjawiła mu swoją żydowską tożsamość podczas niemieckiej kontroli. Od tej pory opiekował się Ireną: początkowo ukrywał ją w swojej kawalerce przy ulicy Kruczej w Warszawie, wyrobił aryjskie dokumenty, później kwaterował ją w różnych mieszkaniach w stolicy.
– Powiedziałem, że sprawa kosztów nie wchodzi w grę, że zapłacę tyle, ile trzeba, żeby tylko to były mocne, porządne papiery – wspominał Józef Walaszczyk.
Czytaj także:
"Robiłem to z sympatii, ale też z obowiązku"
Mimo jego starań Irena została aresztowana przez gestapo wraz z grupą 21 osób – podczas spotkania towarzyskiego żydowskiej młodzieży ukrywającej się w okupowanej Warszawie. Józef Walaszczyk doprowadził do zwolnienia zatrzymanych, organizując okup w wysokości jednego kilograma złota.
– Irena wyszła i zabrałem ją do znajomych. Zacząłem szukać mieszkania i po jakimś czasie znalazłem je przy ul. Emilii Plater 17. Na parterze mieszkali Niemcy, ale ja kupiłem piętro i ulokowałem tam Irenę, która zamieszkała z dwiema koleżankami, też Żydówkami. Mieszkały tam bezpiecznie do powstania – opowiadał Józef Walaszczyk. – Takie były czasy, trzeba było myśleć, myśleć i jeszcze raz myśleć. I narażać się. Robiłem to z sympatii, ale też z obowiązku – dodał.
Józef Walaszczyk Sprawiedliwym wśród Narodów Świata
Po wojnie Irena wyszła za mąż za kolegę Józefa. Kiedy już ciężko chorowała, wystąpiła do Instytutu Yad Vashem o przyznanie Józefowi tytułu Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W 2002 roku Józef Walaszczyk został odznaczony tym medalem. Od 8 sierpnia 2008 był wiceprezesem Zarządu Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Jako przedstawiciel Sprawiedliwych w 2009 roku poleciał do Stanów Zjednoczonych, gdzie spotkał się m.in. z prezydentem Barackiem Obamą. W tym samym roku ukazały się wspomnienia Józefa pt. "Przywracanie pamięci".
Józef Walaszczyk zmarł 20 czerwca 2022 roku w wieku 102 lat. – Historia Józefa Walaszczyka pokazuje nam, jak należy się zachować bez względu na sytuację, jak być człowiekiem, jak reagować na zło i pomagać innym – powiedział przyjaciel bohatera reportażu Mieszko Zieliński.
22:24 Trojka Reportaz 2022_07_28-22-11-43.mp3 "Przywracanie pamięci" – reportaż Joanny Bogusławskiej (Reportaż/Trójka)
100 lat Józefa Walaszczyka/Polscy Sprawiedliwi / Portal Muzeum POLIN
***
Tytuł reportażu: "Przywracanie pamięci"
Autorka reportażu: Joanna Bogusławska
Data emisji: 28.07.2022
Godzina emisji: 22.11
kr
