- W zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej znajduje się jeden z najcenniejszych skarbów polskiej historii - rękopis epokowego dzieła Mikołaja Kopernika "De revolutionibus orbium coelestium" ("O obrotach sfer niebieskich").
- Manuskrypt jest w polskich rękach od lat 50. XX wieku, wcześniej ostatnim miejscem, w którym był przechowywany, była czeska Praga.
- Zachowany egzemplarz jest prawdopodobnie jednym z dwóch stworzonych przez astronoma.
W 1543 r., po śmierci astronoma, manuskrypt "De revolutionibus orbium coelestium", czyli "O obrotach sfer niebieskich", przejął przyjaciel Mikołaja Kopernika, biskup chełmiński Tiedemann Giese, który wkrótce podarował go Joachimowi Retykowi, uczniowi Kopernika.
"De revolutionibus" - Z Pragi do Krakowa
Wiemy, że ostatnim miejscem przechowywania autografu była Praga. W 1956 r. rząd Czechosłowacji przekazał Polsce ten bezcenny zabytek. Strona polska zrewanżowała się Biblią w języku czeskim z XV wieku. Od 67 lat autograf "De revolutionibus..." przechowywany jest w skarbcu Biblioteki Jagiellońskiej.
Kopernikański manuskrypt trafił do Polski już trzy lata przed oficjalnym przekazaniem, w 1953 roku, gdy został wypożyczony na wystawę, która odbywała się w Krakowie.
- Historycznie ten 1953 rok był szczególny, bo w marcu tegoż roku zmarł Józef Stalin i po śmierci Stalina nastąpił czas tzw. odwilży, który już prowadził do 1956 roku. A więc w tym swoistym zamęcie historycznym ten rękopis po prostu sobie został w Krakowie i tam był przechowywany. Natomiast już na fali odwilży z 1956 roku, na fali porządkowania tej sfery zabytkowej, rząd ówczesnej Czechosłowackiej Republiki Ludowej podarował rękopis narodowi polskiemu - wyjaśnia Michał Kłosiński.
Dwa rękopisy Mikołaja Kopernika
Niedawno można było zobaczyć autograf na żywo, bo w maju tego roku był on wystawiany przez kilka dni w Bibliotece Jagiellońskiej. I choć jest to dzieło bardzo cenne, prawdopodobnie to nie ten egzemplarz posłużył w procesie druku pierwszego wydania dzieła w Norymberdze.
- Przede wszystkim on jest bardzo czystym rękopisem. Jeżeli byłby to rękopis, który został przekazany do drukarni, w procesie układania stron musiałyby pojawić się jakieś zabrudzenia, kleksy - mówi Michał Kłosiński. Jak wyjaśnia, astronom najprawdopodobniej własnoręcznie przygotował dwa rękopisy, z których to ten drugi, nieznany nam, posłużył do przygotowania książki do druku.
23:59 2023_07_14 19_31_02_PR1_EUREKA.mp3 "De revolutionibus" - rękopis Mikołaja Kopernika i jego tajemnice (Eureka/Jedynka)
Czego szuka Indiana Jones?
Na ekrany kin weszła piąta część przygód Indiany Jonesa - najsłynniejszego filmowego archeologa, którego poszukiwania Arki Przymierza, Świętego Graala czy zaginionego miasta w amazońskiej dżungli - choć ubarwione fantazją scenarzysty - w jakiejś części oparte są na prawdziwych historiach nierozwiązanych zagadek przeszłości. Sam Indiana jest też postacią stworzoną na wzór realnych badaczy.
Fakty i mity w filmach o Indianie Jonesie zebrał Adam Węgłowski - autor książki "Tropiciel skarbów" - który będzie gościem audycji.
Czytaj także:
***
Tytuł audycji: Eureka
Prowadziła: Katarzyna Kobylecka
Gość: Michał Kłosiński (kustosz i kierownik działu Dom Mikołaja Kopernika w Muzeum Okręgowym w Toruniu)
Data emisji: 14.07.2023
Godzina emisji: 19.30
mgc
