Zeuksis malujący starą kobietę

Mistrz niderlandzki Aert de Gelder, wierny uczeń Rembrandta, namalował scenę z legendy o Zeuksisie z Heraklei. Starożytny malarz podobno umarł ze śmiechu podczas malowania starej kobiety, która zamówiła u niego portret, prosząc, by przedstawił ją jako Afrodytę. 

Rembrandt "Autoportret jako Zeuksis"

Foto: PAP/EPA

Posłuchaj

14:55 Jest taki obraz Zeuksis malujący starą kobietę 11.07.2021.mp3 Obraz: Zeuksis malujący starą kobietę (Jest taki obraz/Dwójka)

  

Widząc próżność klientki i jej pragnienie, aby zapomnieć o upływającym czasie, nieadekwatne do wieku stroje i przemożną chęć podobania się za wszelką cenę, malarz zaczął się śmiać tak szaleńczo, że aż wyzionął ducha. Historia ta znana była nowożytnym malarzom z "Historii naturalnej" Pliniusza, powtarzało ją wielu teoretyków sztuki, a w Holandii m.in. Carel van Mander i Samuel van Hoogstraten.

Po temat Zeuksisa malującego próżną, starą kobietę sięgnął Rembrandt (obraz w Wallraf Richartz Museum w Kolonii), a także jeden z jego ostatnich uczniów Aert de Gelder (Städelsches Kunstinstitut, Frankfurt). Obaj wcielili się w antycznego malarza.

Malowidło Rembrandta jest jednak skromne – bezzębny starzec pobłażliwie uśmiecha się, patrząc na widza, a przed nim ledwie majaczy obraz na sztaludze. Wydaje się, że Rembrandt ironizuje i śmieje się również z własnej starości. Natomiast wersja jego ucznia jest bardziej rozbudowana, narracyjna i dosadna.

Aert de Gelder przedstawił się jako Zeuksis podczas pracy nad obrazem, przed nim siedzi wystrojona kobieta z jabłkiem w ręku. Malarz śmieje się z niej i puszcza oko do widza. Scena dzieje się w pracowni malarskiej, która pokazana jest ze wszystkimi, siedemnastowiecznymi akcesoriami.

Aert de Gelder "Zeuksis malujący starą kobietę", 1685, płótno, 142x169 cm, Städelsches Kunstinstitut, Frankfurt

***

Tytuł audycji: Jest taki obraz

Prowadził: Michał Montowski

Gość: dr Grażyna Bastek

Data emisji: 11.07.2021

Godzina emisji: 14.45