"Krzyk" Muncha - co go łączy z "Moną Lisą?"

Ostatnia aktualizacja: 11.09.2023 10:00
"Krzyk" Muncha bywa zestawiany z "Moną Lisą". I bynajmniej nie za sprawą podobieństwa modeli, lecz raczej sławy obrazów ("Krzyk" istnieje w kilku autorskich wersjach – dwa pastele, dwa obrazy olejne i odbitki litograficzne). Dzieła to gwiazdy popkultury, poddawane licznym trawestacjom w różnych mediach i formach. Były też kradzione i ulegały atakom szaleńców. Czy coś jeszcze je łączy?
Edvard Munch, Krzyk, 1893, Galeria Narodowa w Oslo
Edvard Munch, "Krzyk", 1893, Galeria Narodowa w OsloFoto: Edvard Munch/Bridgeman Images – RDA/Forum

Może to, że w dziełach Leonarda i Muncha postać ukazana jest tle pejzażu, a krajobraz stanowi o wyrazie obrazów i współtworzy ich wymowę. W przypadku Giocondy podkreślony jest ład, spokój i harmonia człowieka z przyrodą, w "Krzyku" przeciwnie – tragiczne rozdarcie, cierpienie, ból i niepokój spotęgowany pofalowaniem otaczającego krajobrazu.

Pomimo uproszczenia widoku, miejsce pokazane w obrazie można rozpoznać. To fiord Kristiania w pobliżu Oslo widziany ze wzgórza Ekeberg. Po lewej stronie spacerują dwie postacie, często interpretowane jako przyjaciele Muncha, z którymi malarz wybrał się na spacer. Artysta wspomniał o nich w notatce na temat obrazu: "Szedłem ścieżką z dwojgiem przyjaciół – słońce miało się ku zachodowi – nagle niebo wypełniła krwista czerwień – zatrzymałem się, czując wyczerpanie i oparłem się na barierce – nad czarno-błękitnym fiordem było widać krew oraz języki ognia; – moi przyjaciele szli dalej, a ja stałem tam i trząsłem się z wrażenia – poczułem nieskończony krzyk przepływający przez naturę".

Kim natomiast jest postać na pierwszym planie z rękami na głowie, ustami otwartymi w krzyku? Postać jest na tyle niejednoznaczna, że trudno nawet powiedzieć, czy jest to mężczyzna, czy kobieta, młoda, czy stara – o ile w ogóle jest człowiekiem.

Edvard Munch, "Krzyk", 1893, Galeria Narodowa w Oslo

Posłuchaj
15:13 2023_09_10 14_44_32_PR2_Jest_taki_obraz.mp3 "Krzyk" Muncha - co go łączy z "Moną Lisą?" (Jest taki obraz/Dwójka)

 

***

Tytuł audycji: Jest taki obraz

Prowadził: Michał Montowski

Gość: dr Grażyna Bastek

Data emisji: 10.09.2023

Godz. emisji: 14.45

mgc