W Roku Polskiego Romantyzmu, w tygodniu poprzedzającym Narodowe Czytanie "Ballad i romansów" Adama Mickiewicza przywołaliśmy wypowiedzi badaczy literatury, którzy mówili o inspiracjach poetyckiego świata wyobraźni Adama Mickiewicza.
Utrata niepodległości
Prof. Maria Janion w wywiadzie zarejestrowanym w latach 70. podkreślała, jak wielką zmianę w mentalności Polaków przyniósł romantyzm. Jak stwierdziła, dla zachodniej Europy zasadniczym przełomem w dziejach kultury była Wielka Rewolucja Francuska (1789–1799). W Polsce ukształtowała się natomiast zupełnie inna sytuacja związana z upadkiem niepodległości (1795).
- Jeżeli wyjdziemy z założenia, że w tym okresie wyłania się nowy kontynent duchowy, nowy świat, nowa rzeczywistość, to wydaje mi się, że gorączka romantyczna jest właśnie przejawem romantycznego wzburzenia nowym światem, próbą stworzenia nowej jego wizji - mówiła badaczka.
Cudowna rzeczywistość
Prof. Maria Janion wyjaśniała, że romantycy przekonani byli, iż aktualnej - trudnej z punktu widzenia politycznego rzeczywistości - nie da się zmienić w sposób oświeceniowy, wprowadzając reformy.
- Oni uważają, że rzeczywistość - będąc naładowaną skrajnymi sprzecznościami - wymaga działania, które byłoby na poziomie tego antynomicznego [wewnętrznie sprzecznego - przyp.red.] charakteru owej rzeczywistości - mówiła.
Dodała też, że twórcy epoki romantyzmu przekonani byli o "cudowności rzeczywistości". - To znaczy o tym, że cała rzeczywistość widzialna i niewidzialna jest naładowana nieoczekiwanymi znakami i znaczeniami, że eksploduje cudami w każdym najmniejszym nawet wydarzeniu - tłumaczyła.
Dzika wyobraźnia
Jak podkreśliła badaczka, to właśnie w czasach romantyzmu doszło do pierwszego wyzwolenia wyobraźni, która stała się dzika, szalona.
- Jest czymś, co nie tylko daje się oswoić, ale czymś, co w zasadniczy sposób zagraża porządkowi, ponieważ jest to wyobraźnia posiadająca tego rodzaju anachroniczną siłę, że gdyby w takiej postaci mogła masowo przedostać się do życia społecznego, to by je uniemożliwiła - przekonywała prof. Maria Janion.
***
Pretekstem do ogłoszenia przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej Roku Romantyzmu była okrągła rocznica wydania w Wilnie "Poezyj t. 1" Adama Mickiewicza, w których znalazły się "Ballady i romanse".
W tegorocznym Narodowym Czytaniu lekturą będą "Ballady i romanse" - tomik poezji, który zapoczątkował epokę romantyzmu w literaturze polskiej. Para prezydencka już zaprosiła Polaków do udziału w tegorocznej, jedenastej edycji akcji. Ta odbędzie się w sobotę, 3 września. Na transmisje zapraszają także Program 1, Program 2 i Program 3 Polskiego Radia. Wydarzenie będzie można również śledzić na stronie polskieradio.pl oraz w kanałach społecznościowych Polskiego Radia.
Narodowe Czytanie to akcja społeczna, która propaguje znajomość polskiej literatury. Corocznie obszerne fragmenty dzieł wybitnych polskich twórców odczytywane są publicznie. Akcję zapoczątkowano w 2012 roku, z okazji 200-lecia Drugiej Wojny Polskiej i najazdu Napoleona na Rosję, podczas którego miał miejsce opisany w "Panu Tadeuszu" Adama Mickiewicza ostatni zajazd na Litwie.
08:39 2022_08_29 12_48_39_PR2_Zapiski_ze_wspolczesnosci.mp3 Prof. Józef Bachórz, historyk literatury z Uniwersytetu Gdańskiego mówi o tym, jak pachnie na Litwie Mickiewicza (Zapiski ze współczesności/Dwójka)
09:05 Dwójka zapiski 30.08.2022.mp3 Prof. Maria Janion o źródłach wrażliwości romantyków (Zapiski ze współczesności/Dwójka)
09:23 Dwojka_Zapiski_ze_wspolczesnosci 2022_08_31-12-49-00.mp3 Prof. Małgorzata Litwinowicz o debiucie Adama Mickiewicza i krytycznym odbiorze jego pierwszych dzieł (Zapiski ze współczesności/Dwójka)
08:27 2022_09_01 12_49_37_PR2_Zapiski_ze_wspolczesnosc v1i.mp3 Prof. Mikołaj Sokołowski o świecie "Romantyczności" (Zapiski ze współczesności/Dwójka)
09:08 Dwojka Zapiski ze wspolczesnosci Siwicka 2022_09_02-12-50-14.mp3 Prof. Dorota Siwicka z Instytutu Badań Literackich PAN o balladzie jako gatunku literackim (Zapiski ze współczesności/Dwójka)
***
Tytuł audycji: Zapiski ze współczesności
Przygotowały: Dorota Gacek i Katarzyna Hagmajer-Kwiatek
Daty emisji: 29.08-2.09.2022
Godzina emisji: 12.45
mg
