"Così fan tutte" to przykład na to, jak ciężkie zadanie miewają historycy. Opery komiczne Wolfganga Amadeusza Mozarta rozwijają się bowiem wyraźnie od opery buffa, muzycznej farsy o korzeniach tkwiących w commedia dell'arte ("Così"), przez dzieło o nielicznych, lecz poważnych akcentach ("Wesele Figara"), po opera semiseria ("Don Giovanni"). W istocie, opowieść o rozpustniku zawiera trzy partie komiczne i trzy poważne. Komiczne to Leporello, Mazetto i Zerlina, poważne to Donna Anna, Donna Elvira i Don Ottavio. Don Giovanni jest łącznikiem między tymi dwoma światami. W "Weselu" jest tylko jedna partia poważna, Hrabiny, ale pod maską farsy przekazywane jest ważkie naówczas przesłanie społeczne. "Così fan tutte" to beztroska farsa - i tylko fakt, że została skomponowana jako ostatnia z tej wielkiej triady psuje piękny obrazek historycznego rozwoju gatunku...
Wbrew pozorom "Così fan tutte" to opera trudna reżysersko. Istnieją zasadniczo dwa podejścia do realizacji scenicznej "Tak czynią wszystkie". Pierwszym jest staranne przebranie bohaterów, tak, aby uczynić ich rzeczywiście trudnymi do rozpoznania pod charakteryzacją. To czyni akcję prawdopodobną i przez to... no, głupią. Można też pójść na komediowy żywioł i poprzestać na drobnej zamianie rekwizytu lub części stroju: na przykład, zamiast przebierać bohaterów za Turków, można im kazać zamienić się marynarkami (tak jak w szóstym odcinku trzeciej części "Czarnej Żmii", gdy Blackadder i Książę Głupol zamieniają się marynarkami właśnie: Baldrick nie może ich wówczas rozpoznać!). To sprawia, że akcja jest nieprawdopodobna, niesamowicie śmieszna i... zaczynamy słuchać muzyki i poszukiwać drugiego dna w tej całej historii. Smutnej twarzy, ukrytej za maską klauna.
Czy zatem "tak czynią wszystkie"? Pesymista przyzna rację cynicznemu Filozofowi. Optymista nie będzie tego zdania, ale pozostanie mu nadzieja...
Krzysztof Komarnicki
Program:
Wolfgang Amadeus Mozart Così fan tutte
Federica Lombardi – Fiordiligi, Annalisa Stroppa – Dorabella, Andrè Schuen – Guglielmo, Francesco Marsiglia – Ferrando, Lucia Cirillo – Despina, Roberto de Candia – Don Alfonso, Chór i Orkiestra Teatro Regio w Turynie, dyr. Diego Fasolis (Turyn, Teatro Regio)
W przerwie zapraszamy na rozmowę Mileny Gąsienicy z Diego Fasolisem, Federicą Lombardi i Francesco Marsiglią.
***
Na "Letni Festiwal Muzyczny" w czwartek (5.07) w godz. 19.30-23.30 (początek transmisji o 20.00) zaprasza Andrzej Sułek.
bch/pg
