Lohengrin, syn Parsifala, rycerz św. Graala, pojawia się po raz pierwszy w XIII-wiecznej opowieści o rycerzu, który pojawia się na łodzi ciągnionej przez łabędzia, by na ubitej ziemi bronić czci niewinnie oskarżonej dziewicy. Bardziej znaną wersją jest poemat arturiański Wolframa von Eschenbacha (nb. obecnego jako postać w "Tannhäuserze" Wagnera), a najbardziej dziś znany wariant to ten, którego będziemy mogli wysłuchać w transmisji z Bayreuth.
Ważnym rysem legendy jest poślubienie dziewczyny przez rycerza po zwycięskim pojedynku. Jednak oblubienicy nie wolno nigdy spytać o imię wybawcy. Gdy zakaz zostaje złamany, rycerz ujawnia swe imię i odpływa w łabędziej łodzi na zawsze.
Wagner dodał kilka własnych pomysłów, mających na celu uwiarygodnienie działań bohaterów. Lohengrin jest przepełniony mocą św. Graala, lecz moc ta działa jedynie wtedy, gdy pozostaje sekretem, dlatego rycerz nie może ujawnić swojej tożsamości. Elza jest niewinnie oskarżona o śmierć brata, który po prostu zniknął. Złamanie przez nią zakazu wynika nie tyle z czczej ciekawości, ile ze sprytnego planu Telramunda i jego żony, pogańskiej czarownicy Ortrudy. Oskarżenie Elzy przez Telramunda ma na celu przejęcie przezeń rządów w Brabancji, a jest możliwe dzięki temu, że Ortruda zamieniła brata Elzy w łabędzia. Gdy Lohengrin odchodzi, Elza odczarowuje brata, Lohengrina gołąb unosi w niebiosa, Elza zaś umiera z żalu.
Marsz weselny z "Lohengrina" w niektórych krajach jest bardziej popularny od tego skomponowanego przez Mendelssohna. Łabędzia legenda zainspirowała Ludwika Bawarskiego do nadania nazwy Neuschwanstein swemu bajkowemu zamkowi (Nowy Łabędzi Kamień). A wreszcie – gdy mówimy, często z przekąsem, o rycerzu w lśniącej zbroi i o pannie, która nań czeka bez realnych podstaw, mówimy o Lohengrinie i o Elzie, której ów rycerz-wybawca ukazał się we snach.
Na transmisję z Bayreuth zapraszają Marcin Majchrowski i Szymon Paczkowski.
W przerwie transmisji (ok. 17:20) "Wybieram Dwójkę" poprowadzi Justyna Piernik.
Program:
Richard Wagner Lohengrin – opera romantyczna w trzech aktach
Wyk. Klaus Florian Vogt - tenor (Lohengrin), Wilhelm Schwinghammer - bas (Król Henryk Ptasznik), Edith Haller - sopran (Elsa z Brabantu), Thomas J. Mayer - baryton (Friedrich von Telramund), Petra Lang - mezzosopran (Ortruda), Samuel Youn - bas (Herold Królewski), Stefan Heibach - tenor (Rycerz brabancki I), Willem van der Heyden - tenor (Rycerza brabancki II), Rainer Zaun - bas (Rycerz brabancki III), Christian Tschelebiew - bas (Rycerz brabancki IV), Chór i Orkiestra Festiwalowa w Bayreuth, Andris Nelsons - dyrygent
31 lipca (czwartek), godz. 15:50-22.00
(kk/mm)
