Asertywność – na straży granic
Choć asertywność jest rozumiana zwykle w jeden sposób, to dość szerokie pojęcie. W psychologii termin ten oznacza posiadanie i wyrażanie własnego zdania oraz bezpośrednie wyrażanie emocji i postaw w granicach nienaruszających praw i psychicznego terytorium innych osób oraz własnych, bez zachowań agresywnych. To także obrona swoich praw w sytuacjach społecznych, również poprzez odmawianie, ale w taki sposób, by nie naruszyć praw innych i ich nie zranić. Przejawami asertywności są też: umiejętność przyjmowania krytyki, ocen i pochwał, autentyczność, empatia, stanowczość, zdolność do samooceny. Brak asertywności niewątpliwie jest problemem wielu osób i często wynika ze strachu przed odrzuceniem, wykluczeniem, utratą pracy czy stanowiska lub krytyką i poniżeniem. Asertywność to umiejętność nabyta, co oznacza, że można się jej nauczyć lub ją w sobie wypracować.
Jak walczyc z traumą?
Droga do asertywności
Przede wszystkim trzeba przeanalizować swoją postawę. Warto przyjrzeć się własnemu zachowaniu i zadać sobie pytanie o to, jak się czujemy, gdy pomyślimy, że moglibyśmy zachować się asertywnie. Czy coś nas przed tym hamuje? Czy boimy się reakcji innych? Może gnębią nas przekonania, że gdy odmówimy, ktoś się na nas obrazi albo że to my wyjdziemy na słabych. Nie możemy przewidzieć reakcji innych osób, a to, że w głowie tworzymy negatywne wizje rzeczywistości, jest winą naszego nastawienia. Spróbujmy je zmienić i uwierzyć w to, że nie wszyscy są wrogo nastawieni do świata i do nas.
Foto: pixabay.com/Unsplash
Bądź uprzejmy
Dużą rolę w naszych komunikatach odgrywa całokształt towarzyszącego im zachowania, czyli mowa ciała, ton głosu, wyraz twarzy, gesty, zdania. Zupełnie inaczej zostanie odebrany nasz przekaz (nawet gdy będzie wyrażał sprzeciw), jeśli odpowiednio dobierzemy słowa, wypowiemy je w sposób grzeczny (ale stanowczy!), nie będziemy używali negatywnych gestów, a nasz wyraz twarzy będzie łagodny i uprzejmy. Pomyślmy, że ludzie proszą o pomoc, bo uważają, że jesteśmy im potrzebni. Doceńmy to i dajmy im do zrozumienia, że ich szanujemy. Przeprośmy, że nie możemy pomóc, ale też okażmy radość z tego powodu, że to właśnie nas uważają za osobę, która jest odpowiedzią na ich problemy. Zupełnie inaczej brzmi reakcja: To miłe, że prosisz mnie o radę, ale przepraszam, nie jestem w stanie ci pomóc niż Znowu masz jakiś problem? Dlaczego przychodzisz z tym do mnie?
Wyciągaj wnioski, ucz się na błędach
Przypomnijmy sobie sytuacje, w których zabrakło nam asertywności i zastanówmy się, co zrobić, by w przyszłości zwalczyć ten problem. Czego nie zrobiliśmy? O czym zapomnieliśmy? Jak wtedy postąpiliśmy? Może użyliśmy niewłaściwych słów, może zabrakło nam odwagi, cierpliwości? Może przestraszyliśmy się wyrzutów sumienia? Ważne jest, abyśmy byli świadomi naszych błędów, bo tylko wtedy, gdy je wykryjemy, będziemy mogli nad nimi pracować.
Foto: pixabay.com/RyanMcGuire
Jeśli będziemy żyć tak, by każdemu się podobało, wtedy nie będziemy już nawet sobą.
Pomyśl o sobie
Asertywność to postawa, poprzez którą wyrażamy szacunek do siebie samych i do innych. A za to szanują nas i podziwiają inni. Oczywiście może się komuś nie podobać fakt, że mamy odmienne zdanie i inne poglądy, albo że mu odmawiamy, ale on też ma do tego prawo. Tak, jak my możemy się nie zgadzać z nim, tak jemu może się nie podobać to, że my się nie zgadzamy. Ale to wszystko, co może on zrobić – indywidualnie się zbuntować. Jeśli my swoją postawą, poglądami czy odmową nikogo nie uraziliśmy, to możemy być z siebie dumni, bo odnieśliśmy sukces. I to podwójny, ponieważ okazaliśmy szacunek sobie i tej drugiej osobie. Zawsze znajdzie się ktoś, kto nas skrytykuje, komu nie będzie się podobało to, co robimy i kim jesteśmy. Ale jeśli będziemy żyć tak, by każdemu się podobało, wtedy nie będziemy już nawet sobą.
Tłumione emocje niszczą nas od środka
Same korzyści
Asertywna osoba nie cierpi na bezsenność z powodu męczących myśli typu: ,,a może trzeba było się zgodzić”, ,,mogłem się do tego nie przyznawać”, ,,mogłam mu przyznać rację”. Taka osoba postępuje zgodnie z samą sobą i śpi spokojnie, bo wie, że rani innych ani też i siebie. Ma jasno określony cel i potrafi kontrolować własne emocje, nie poddaje się łatwo manipulacjom i naciskom emocjonalnym innych osób. Osoba asertywna posiada umiejętność określania własnych oczekiwań i uczenia innych jak chce być traktowana. Potrafi powiedzieć ,,nie”, zażądać czegoś, co jej się należy, nie lęka się nadmiernej oceny, krytyki, odrzucenia, samotności. Dostrzega swoje sukcesy i mocne strony, ale też pozwala sobie na błędy i potknięcia. Gdy jest w centrum zainteresowania, potrafi działać bez niszczącego lęku. Akceptuje zmiany w sobie i innych, nie ma problemów z porozumiewaniem się z innymi, potrafi też dochodzić swych praw i egzekwować je. Tacy ludzie lepiej radzą sobie w pracy, w stresujących sytuacjach, rzadziej chorują na depresję czy nerwicę, są lubiani, doceniani i postrzegani jako silni. Asertywność to bardzo pozytywna, lecz zarazem trudna cecha, którą jednak warto szlifować, by osiągnąć te wszystkie efekty.
Aleksandra Rybińska
