Skrzypce płaczą nad umarłym Aniołem

Poruszający koncert skrzypcowy Albana Berga to hołd złożony pamięci córce przyjaciół kompozytora.

Koncert skrzypcowy "Pamięci Anioła" z 1935 roku to ostatnie dzieło Albana Berga - poświęcone jest pamięci Manon Gropius, młodo zmarłej córce Waltera Gropiusa i Almy Mahler. Śmierć tej młodej osoby popchnęła kompozytora do rozpoczęcia pracy nad koncertem. Berg przerwał wówczas pracę nad operą "Lulu", do której już nie zdążył przed śmiercią powrócić. W pewnym sensie, tak jak Mozartowskie "Requiem", jest to epitafium kompozytora dla samego siebie.
Alban Berg połączył mistrzowski zasady dodekafonii i muzyki tonalnej. Szereg dwunastu dźwięków został tak dobrany, że tworzy cztery akordy - dwa durowe i dwa molowe - oraz fragment chorału "Es ist genug", który w harmonizacji J.S.Bacha pojawia się w ostatniej części Koncertu.

VIII Symfonia c-moll Dymitra Szostakowicza powstała w 1943 roku. To monumentalne, pięcioczęściowe dzieło o mrocznym charakterze nie spotkało się z życzliwym przyjęciem, przede wszystkim ze względu na jej głęboko pesymistyczny wydźwięk - inaczej niż w przypadku podobnie tragicznych wielkich symfonii w tej samej tonacji skomponowanych przez Beethovena, Brahmsa, Brucknera czy Mahlera, Szostakowicz nie kończy dzieła apoteozą, triumfem czy - zmartwychwstaniem. Propaganda próbowała wykorzystać dzieło, nazywając je "Symfonią Stalingradzką", lecz wkrótce sięgnięto po środek skuteczniejszy i sprawdzony: na osiem lat zakazano wykonywania dzieła.
Szostakowicz zdawał sobie sprawę z faktu, że nie stworzył utworu łatwego w odbiorze; nie liczył też na jego popularność. VIII Symfonia zadedykowana jest Eugeniuszowi Mrawińskiemu, który był jej niezrównanym interpretatorem.

Baiba Skride to łotewska skrzypaczka, laureatka I nagrody na Konkursie im Królowej Elżbiety Belgijskiej w 2001 roku. Gra na instrumencie Stradivariusa z roku 1725. Krytycy podkreślają naturalność, żywiołowość i bezpośredniośc jej gry. Obwołano ją nie tylko jednym z największych talentów od czasów debiutu Itzhaka Perlmana, ale wręcz następcą Heifetza i Kreislera. Koncert "Pamięci Anioła" wykonywała z towarzyszeniem Filharmoników Berlińskich pod dyrekcją Andrisa Nelsonsa w październiku ubiegłego roku.

 

Na retransmisję z Berlina zaprasza Marek Zwyrzykowski

 

Program

Alban Berg Koncert skrzypcowy "Pamięci Anioła"
Dymitr Szostakowicz VIII Symfonia c-moll op. 65

Wyk. Baiba Skride – skrzypce, Filharmonicy Berlińscy, Andris Nelsons - dyrygent
(Berlin, 14.10.2010)

4 lutego (piątek), godz. 19:00