Był najstarszym synem z siedmiorga dzieci Juana Rodrigueza de Silva, wywodzącego się ze szlacheckiej rodziny portugalskiej, oraz Jeronimy Velázquez. Do historii sztuki przeszedł pod nazwiskiem matki. Przez 6 lat uczył się pod kierunkiem Francisca Pacheca. 14 maja 1617 roku został przyjęty do cechu malarzy w Sewilli i z pomocą Pacheco założył własną pracownię.
W 1622 roku wyjechał na krótko do Madrytu. W rok później został wezwany przez ministra króla Filipa IV Olivaresa (pochodzącego z Sewilli) i mianowany nadwornym malarzem. W 1624 na stałe przeniósł się do Madrytu. W tym okresie poznał przebywającego w stolicy Rubensa.
W latach 1629-1631 gościł we Włoszech, gdzie studiował i kopiował dzieła wielkich mistrzów: Rafaela, Michała Anioła, Tycjana i Tintoretta. Po powrocie do Madrytu został zaangażowany do prac dekoracyjnych w nowej siedziby królewskiej - Pałacu Buen Retiro oraz tzw. Salonu Królestw. W 1645 roku, wkrótce po otrzymaniu stanowiska nadintendenta, został zarządcą konstrukcji Pokoju Oktagonalnego w madryckim Alkazarze. Nominacja ta, uzyskana kosztem jednego z artystów, doprowadziła jednak do znacznych napięć między dworskimi malarzami. Velázquez, aby załagodzić spór, poprosił o zezwolenie na wyjazd do Włoch, głównie w celu zakupu obrazów i zgromadzenia informacji przydatnych dla utworzenia planowanej Hiszpańskiej Akademii Królewskiej
Zmarł po krótkiej chorobie w wieku 61 lat. Pochowany został w madryckim kościele św. Jana. W siedem dni później zmarła jego żona. Na pomniku artysty w Sewilli znajduje się dedykacja: "Malarzowi prawdy".
Audycję przygotowała Ewa Prządka.
16 września (niedziela), godz. 9.45
