Andrzej Mietkowski: Anders był ojcem opatrznościowym i busolą całego uchodźctwa

Ostatnia aktualizacja: 25.01.2021 17:30
Władysław Anders przewodził wydarzeniom, które stały się symbolami "spawy polskiej" na emigracji. - On był nie tylko wojskiem, był jakimś trudnym do zdefiniowania zjawiskiem społeczno-politycznym, pozostając jednostką wojskową - mówił Rafał Habielski.
Władysław Anders, generał dywizji, dowódca 2 Korpusu Polskiego - fotografia sytuacyjna
Władysław Anders, generał dywizji, dowódca 2 Korpusu Polskiego - fotografia sytuacyjnaFoto: NAC/Archiwum Fotograficzne Tadeusza Szumańskiego

Posłuchaj

25:54 Ślady pamięci 25.01.mp3 Andrzej Mietkowski i Rafał Habielski o roli Władysława Andersa dla emigracji powojennej (Ślady pamięci/Dwójka)

 

serwis specjalny.PNG
Polscy żołnierze na frontach II wojny światowej - zobacz serwis historyczny

Władysław Anders. Polityk i wojskowy. Generał dywizji Polskich Sił Zbrojnych, dowódca Armii Polskiej w ZSRR oraz 2 Korpusu Polskiego. Jego czyny, ewakuacja wojska i cywilów z ZSRR latem 1942 r., a następnie utworzenie 2 Korpusu Polskiego i udział w bitwie o Monte Cassino, przeszły na kartach polskiej historii do rangi symbolu.

Działania wówczas przez Andersa podjęte miały głębokie konsekwencje dla rozwoju tzw. „sprawy polskiej” po wojnie. - Decyzja o wyjściu z ZSRR jest to decyzja będąca aktem założycielskim polskiej emigracji powojennej - twierdzi Habielski.

Człowiek - symbol

- "Anders na białym koniu", to były w PRL takie słowa zaklęcie - mówi Andrzej Mietkowski. Anders od końca wojny przebywał w Londynie prowadząc różnorodną działalność, w tym działalność polityczną. Do tej jednak latami dojrzewał.

Dla polskich władz komunistycznych długo pozostawał postacią problematyczną. - W 1987 generał Jaruzelski był z wizytą we Włoszech i zdecydował się na wizytę na cmentarzu Monte Cassino, wybierał taką drogę wędrówki, by nie przejść koło grobu Andersa, gdyż wówczas musiałby jakoś zareagować - opowiada Habielski

Od wojskowego do polityka

Operacja Singe: polski wywiad, Rafael, Bliski Wschód i generał Anders
NAC portret młodzieńca 1200.jpg
Operacja Singe: polski wywiad, Rafael, Bliski Wschód i generał Anders

W opinii przedwojennej nie był jednak Anders człowiekiem zajmującym się sprawami politycznymi. Jak tłumaczy Rafał Habielski zmieniło się to po 1939 roku, gdy zauważył on, że jego uwięzienie przez Sowietów miało wymiar nie tyle wojskowy, co właśnie polityczny.

Od tamtej pory decyzje Andersa, nawet gdy sam dystansował się od ich wymowy, były działaniami formatu politycznego. Ze środowiska 2. Korpusu wywodzili się m.in. Jerzy Giedroyc i Józef Czapski. - Twórcy "Kultury" zgniliby w sowieckich łagrach, gdyby nie wydostaliby się z ZSRR - mówi Mietkowski.

- Anders miał poczucie, że ludzie, którzy ocaleli dzięki niemu, mogą przysłużyć się "sprawie polskiej" po wojnie - dodaje Habielski.

Kłopotliwa wizja

- Historia naszych czasów to historia walki ludzkości przeciwko państwom i systemom dyktatorskim - przemawiał Anders 55 lat temu w Londynie. Głos Andersa był wyraźny, stąd też nie zawsze szedł on w parze z linią polityczną Wielkiej Brytanii.

Rafał Habielski tłumaczy, że wizja Władysława Andersa, a więc opowiadanie się za integralnością terytorium Polski w jej przedwojennych granicach oraz za jej suwerennością, sprzeczne było z polityką brytyjską. - W armii brytyjskiej nie było ponadto tradycji zajmowania się sprawami politycznymi - dodaje.

Ważną rolę w obrazie Andersa jako symbolu polskiej emigracji odgrywała także pamięć o wydarzeniach i tradycji oraz oportunizm wobec lekkiej względem Kremla polityki Zachodu.

***

Tytuł audycji: Ślady pamięci  

Prowadzili: prof. Rafał Habielski i Andrzej Mietkowski

Data emisji: 25.01.2021

Godzina emisji: 17.30

Czytaj także

Józef Czapski. Świadek Katynia, malarz, pisarz

Ostatnia aktualizacja: 12.01.2020 05:58
Do 1941 roku był więźniem sowieckiego obozu w Starobielsku. Cudem uniknął rozstrzelania. Po zwolnieniu, na rozkaz gen. Władysława Andersa szukał polskich oficerów.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Andrzej Mietkowski: w Paryżu jest się otoczonym polonikami

Ostatnia aktualizacja: 11.11.2015 18:34
- Każdą opowieść o Polsce od pokoleń zaczyna się w Paryżu od Hotelu Lambert, gdzie mieściła się siedziba ks. Adama Czartoryskiego i główny ośrodek polityczny Wielkiej Emigracji - mówi szef portalu PolskieRadio.pl.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Niedźwiedź Wojtek. Towarzysz żołnierzy Andersa

Ostatnia aktualizacja: 15.11.2023 05:55
Choć są zdjęcia i relacje, to w tę historię trudno uwierzyć. W polskiej armii w czasie II wojny światowej służył niedźwiedź Wojtek. Przeszedł szlak bojowy armii generała Władysława Andersa od Iranu do Włoch. Po wojnie, 15 listopada 1947 roku, miś został przekazany do ogrodu zoologicznego w Edynburgu. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Irena Anders. W domu to ona wydawała rozkazy

Ostatnia aktualizacja: 29.11.2023 05:45
– Raz angielski generał zapytał się męża: co pan generał żonie dał tylko stopień kaprala? Odpowiedział, że w domu i tak jestem marszałkiem – wspominała Irena Anders na antenie Polskiego Radia.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Prof. Rafał Habielski: decyzja powrotu z emigracji miała wymiar polityczny

Ostatnia aktualizacja: 18.01.2021 18:00
- Zdawano sobie sprawę, że jeśli wszyscy ci, którzy zdecydowali się lub zostali zmuszeni do wyjazdu z Polski w 1939 roku, w 1945 roku powrócą, to decyzja ta będzie miała wymiar aktu popierającego Polskę Ludową, której sposobu powołania do życia, sposobu rządzenia i kształtu terytorialnego nie akceptowano - mówił w Dwójce historyk prof. Rafał Habielski.
rozwiń zwiń