"Sprawa Mackiewicza" - dziesięciolecia oskarżeń

Ostatnia aktualizacja: 17.05.2022 11:25
- "Sprawa Mackiewicza" jest pojęciem szerszym i nie dotyczy tylko wyroku. Dotyczy podejmowanych przez kilkadziesiąt lat oskarżeń Józefa Mackiewicza o kolaborację - mówił w audycji "Zawsze w kontrze" prof. Włodzimierz Bolecki, historyk literatury.
Wyrok na Mackiewiczu miał wykonać pisarz Sergiusz Piasecki, który jednak odmówił wypełnienia rozkazu
Wyrok na Mackiewiczu miał wykonać pisarz Sergiusz Piasecki, który jednak odmówił wypełnienia rozkazuFoto: shuttestock

Jak wyjaśniał prof. Włodzimierz Bolecki, ze wszystkim, co robił Józef Mackiewicz przez całe swoje życie - a w szczególności w latach 30. i 40. - wiązały się kontrowersje. Jedną z nich było wydawanie "Gazety Codziennej" - dziennik o programie antynacjonalistycznym i antysowieckim, w którym propagował tzw. ideę krajową. - Józef Mackiewicz już wtedy jest jednym ze schwarccharakterów tzw. lewicy wileńskiej. Jest pisarzem, którego związek ze Stanisławem Catem Mackiewiczem i środowiskiem "Słowa" - gazety, którą jego brat redaguje od 1922 roku - jest traktowany jako najlepszy dowód, że to środowisko niepostępowe, krytycznie nastawione do władz Rzeczpospolitej - tłumaczył prof. Bolecki.

Długa lista zarzutów

Lista zarzutów stawianych publicyście ciągnęła się, znany był bowiem z nieprzychylnego spojrzenia na politykę wschodnią władz RP. Wydarzenia z jesieni 1939 roku, a mianowicie zajęcie 18 września tegoż roku Wilna Józef Mackiewicz ucieka do Kowna. - W Kownie należy do wąskiej grupy ludzi, która była skupiona przy prof. Romerze - mówił nasz gość. - Prowadzili rozmowy, których celem było poszukiwanie dróg, sposobów kontaktu między Polakami a Litwinami.

"My, Wilnianie"

Po miesiącu okupacji wojska sowieckie oddają Wilno Republice Litewskiej. - Wtedy Mackiewicz publikuje po litewsku w piśmie "Lietuvos žinios" artykuł "My, Wilnianie", w którym stwierdza z wielką ulgą, że oddanie Wilna Litwinom po okupacji bolszewickiej jest dla Wilnian ze wszech miar korzystne - opowiadał badacz. - Ten artykuł ściąga na niego małe tsunami.

Cykl "Zawsze w kontrze". POSŁUCHAJ >>>>> 

- Ono będzie trwało przez dziesięciolecia, a dodać do tego jeszcze trzeba, że niezależnie od krytyki, która ma charakter szeptany, oświadczenie wydają polscy oficerowie, którzy są internowani - podkreślił prof. Bolecki. - Już wtedy, październik - listopad 1940 roku, Józef Mackiewicz jest ustawiony jako kolaborant i "lokaj Litwinów".

Wyrok śmierci za "Gońca Codziennego"

Krótka współpraca pisarza z gadzinówką "Gońcem Codziennym" miała być podstawą do wydania na Mackiewicza przez sąd specjalny AK wyroku śmierci. Podobnie skazany Czesław Ancerewicz - redaktor naczelny "Gońca Codziennego" - został zabity 16 marca 1943 roku w przedsionku wileńskiego kościoła św. Katarzyny. - Oskarżano Mackiewicza, że był pracownikiem tego pisma, że zarabiał tam potworne pieniądze - opowiadał nasz rozmówca. - Tymczasem, z rozmaitych relacji, w tym samego Józefa Mackiewicza, wynika jednoznacznie, że doszło do spotkania, na którym był on i być może Czesław Ancerewicz, późniejszy faktyczny redaktor naczelny tego pisma, który przyjął propozycję niemiecką. Był tam także Władysław Studnicki.

- Mackiewiczowi zaproponowano prowadzenie tego pisma, on odrzucił propozycję, którą przyjął Czesław Ancerewicz - zaznaczył prof. Włodzimierz Bolecki. - Józef Mackiewicz od 24 lipca do 10 października zamieścił w "Gońcu" cztery teksty. 

"Lewa wolna". Józef Mackiewicz o wojnie polsko-bolszewickiej 1920 roku. POSŁUCHAJ >>>>>

Wyrok na Mackiewiczu miał wykonać pisarz Sergiusz Piasecki, który jednak odmówił wypełnienia rozkazu. Egzekucję na Józefie Mackiewiczu odwołano lub zawieszono na nieokreślony czas.

Czytaj także:

***

Sejm ustanowił rok 2022 Rokiem Józefa Mackiewicza, a Dwójka bardzo szeroko włącza się w te obchody, m.in. prezentując cykl audycji "Zawsze w kontrze", w którym przybliżamy zarówno biografię Józefa Mackiewicza, jak i wybrane aspekty jego pisarskiej, publicystycznej i dziennikarskiej twórczości.


Posłuchaj
29:50 Zawsze w kontrze Dwójka 16 maj 2022 21_30_08.mp3 Fałsz i prawda w "sprawie Józefa Mackiewicza". Kto i dlaczego wydał wyrok? (Zawsze w kontrze/Dwójka)

 

***

Tytuł audycji: Zawsze w kontrze

Prowadził: Wacław Holewiński

Gość: Włodzimierz Bolecki (historyk literatury)

Data emisji: 16.05.2022

Godzina emisji: 21.30

Czytaj także

"Katyń 1940" - posłuchaj archiwalnych nagrań z albumu Polskiego Radia

Ostatnia aktualizacja: 13.04.2022 05:43
13 kwietnia 1943 roku w Berlinie w siedzibie Ministerstwa Spraw Zagranicznych III Rzeszy odbyła się konferencja prasowa poświęcona odkryciu masowych grobów w Katyniu. Tego dnia Radio Berlin podało dodatkowe informacje ze Smoleńska na temat identyfikacji zwłok polskich oficerów.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Prof. Bolecki: w Katyniu Mackiewicz zobaczył istotę komunizmu [ZOBACZ WIDEO]

Ostatnia aktualizacja: 01.04.2022 19:45
- W moim najgłębszym przekonaniu Józef Mackiewicz jest pisarzem antypolitycznym. On nie zajmował się bieżącą polityką, żadnymi partiami, nie miał zamiaru zmieniać ustrojów. Na politykę patrzył jak na część życia duchowego, intelektualnego, rodzaj idei, którą się kierują ludzie. Przez całe życie podkreślał, że wiek XX jest wiekiem bałwochwalstwa polityki - mówił w Dwójce prof. Włodzimierz Bolecki, który podsumowywał konferencję poświęconą wybitnemu publicyście i pisarzowi, a zorganizowaną w 120. rocznicę jego urodzin. 
rozwiń zwiń