"Wojciech Kilar bardzo dobrze znał Tatry". O górskich inspiracjach polskich kompozytorów

- Góralska muzyka bardzo kontrastowała z tym, co wówczas grywano na salonach, rzadko się nią zachwycano, a do tego trudno było ją zanotować. Początki kompozytorskich inspiracji to były raczej wyobrażenia góralszczyzny, niż faktycznie nawiązanie do folkloru. Moim zdaniem pierwszym, który fachowo tym się zajmował, był Jan Kleczyński. Na autentycznych nutach góralskich opierał niektóre swoje kompozycje - mówił w Dwójce Maciej Pinkwart, pisarz i autor przewodników.

Morskie Oko w Tatrach

Foto: Shutterstock/Mikolaj Niemczewski

• W tym wydaniu wakacyjnej audycji "Za jeden uśmiech" wyruszyliśmy na górską wędrówkę - od Bieszczad, przez Tatry, Sudety i Alpy, aż po Himalaje.
• Podążyliśmy śladem polskich kompozytorów, dla których góry były wielką inspiracją.

Odkrywali je Karol Szymanowski, Mieczysław Karłowicz, Henryk Mikołaj Górecki i Wojciech Kilar, górskie przeżycia wybrzmiewały w ich muzyce w różny sposób. O tym rozmawialiśmy z Maciejem Pinkwartem - pisarzem, autorem przewodników, w tym po Zakopanem, pierwszym kierownikiem Muzeum Karola Szymanowskiego w willi Atma, które prowadził przez blisko 30 lat.

Kleczyński w relacjach Kolberga

Gość Dwójki mówił, że kompozycje Jana Kleczyńskiego były wykonywane. - Oskar Kolberg w 1882 roku to zanotował. Prawdopodobnie w Dworcu Kleczyński grał swoje fortepianowe opracowania, a pani Kleczyńska śpiewała pieśni wywodzące się z muzyki góralskiej - powiedział Maciej Pinkwart.

Do dziś grywany Paderewski

Dodał, że zaraz obok Jana Kleczyńskiego należy wymienić Ignacego Jana Paderewskiego. - On rzeczywiście zachwycił się góralszczyzną, efekt tego był znakomity, do dzisiaj grywamy jego album tatrzański - stwierdził.

Góralski Szymanowski, górski Karłowicz

Mówił również o Szymanowskim i Karłowiczu. - To doskonały przykład, jak nie należy łączyć pewnych rzeczy. Mieczysław Karłowicz był wybitnym taternikiem, jednym z najlepszych w swoim czasie. Karol Szymanowski nie mógł poznać piękna gór wysokich, od dzieciństwa utykał na lewą nogę, szukał góralskich inspiracji. U Karłowicza były to wyłącznie inspiracje górskie - podkreślił Maciej Pinkwart.

Posłuchaj

118:10 2022_08_13 15_00_05_Dwojka_Za_jeden_usmiech.mp3 "Wojciech Kilar bardzo dobrze znał Tatry". O górskich inspiracjach polskich kompozytorów (Za jeden uśmiech/Dwójka)

 

Niesłusznie zapomniani Wawrzyniec Żuławski i Jerzy Młodziejowski

Wspomniał również o dwóch kompozytorach, którzy nie są szerzej znani. - Wawrzyniec Żuławski kontynuował drogę wytyczoną przez Karłowicza, zarówno w muzyce, jak i w życiu. Jego muzykę trochę przygniata sława wybitnego taternika, publicysty i pisarza górskiego. Jerzego Młodziejowskiego znałem osobiście, był z zawodu geologiem i pisał dużo różnej muzyki, która była kwintesencją obu nurtów, o których mówimy - zaznaczył.

Inspirujące Sokołowsko

Odwiedziliśmy również "polską Czarodziejską Górę" i "śląskie Davos" - jak często określane jest urokliwe, magiczne Sokołowsko. Ta niewielka wieś w Sudetach Środkowych od dawna fascynowała artystów i naukowców. Słynne na cały świat sanatorium doktora Brehmera było inspiracją dla Thomasa Manna czy Tytusa Chałubińskiego. Sokołowsko pojawia się również w twórczości Krzysztofa Kieślowskiego i Olgi Tokarczuk. O historii tego niezwykłego miejsca oraz o tym, co dzieje się tam dzisiaj, opowiedziała Bożena Biskupska - artystka, założycielka i prezes Fundacji Sztuki Współczesnej In Situ oraz Zuzanna Fogtt - organizatorka festiwali artystycznych, prezes Fundacji Sztuki Współczesnej In Situ.

Czytaj też:

• Henryk Mikołaj Górecki - wyprzedził epokę
• Wojciech Kilar - muzyczna różnorodność

Legendarny skrzypek z Bieszczad 

Maciej Maleńczuk zdradził, jaka tajemnica kryje się pod cytatem "Póty Stefan będzie grał na skrzypcach, póty będę miał nadzieję". Tak o pochodzącym z Bieszczad legendarnym skrzypku, którego niegdyś można było spotkać na krakowskiej ulicy Floriańskiej - Stefanie "Cororo" Dymitrze - artysta śpiewał z zespołem Homo Twist w piosence "Kraków".

Skąd bierze się górska pasja

O górach, które są drugim domem i miłością, o tym, na czym polega ich piękno, dlaczego przyciągają i nie pozwalają o sobie zapomnieć, choć bywają niewdzięczne i groźne, skąd bierze się górska pasja, za którą wielu zapłaciło najwyższą cenę - o tym rozmawialiśmy z Elżbietą Sieradzińską - autorką książki "Wanda Rutkiewicz. Jeszcze tylko jeden szczyt" - oraz z Piotrem Pustelnikiem - alpinista i himalaistą.

***

Tytuł audycji: Za jeden uśmiech

Prowadzili: Andrzej Zieliński i Jakub Kukla

Goście: Maciej Pinkwart (pisarz, autor przewodników, w tym po Zakopanem), Bożena Biskupska (artystka, założycielka i prezes Fundacji Sztuki Współczesnej In Situ), Zuzanna Fogtt (organizatorka festiwali artystycznych, prezes Fundacji Sztuki Współczesnej In Situ), Maciej Maleńczuk (wokalista, kompozytor, autor piosenek), Elżbieta Sieradzińska (autorka książki "Wanda Rutkiewicz. Jeszcze tylko jeden szczyt"), Piotr Pustelnik (alpinista i himalaista)

Data emisji: 13.08.2022

Godzina emisji: 15.00

mo