"Nie jestem pisarzem religijnym, lubię się tylko poruszać w przestrzeni pytań teologicznych".
(Stefan Chwin w rozmowie z Grzegorzem Kalinowskim, "Konteksty" 2010/3)

Rzecz rozgrywa się w pruskim Gdańsku, choć miejsce to – jak zawsze u Chwina pieczołowicie odmalowane – jest stworzone nie tyle przez pamięć, ile przez wyobraźnię. Bo nie o nostalgiczne powroty do "małej ojczyzny" tu chodzi. Tytułowa bohaterka, córka właściciela warsztatu stolarskiego w Górnym Wrzeszczu przy Jäschkentalerweg, odwiedza wraz z innymi pola pod bastionem św. Gertrudy, by zobaczyć i posłuchać Mistrza. Człowieka, który nawołuje do przemiany, który wskrzesił ponoć na oliwskim cmentarzu pewnego handlarza mebli z Langfuhr, a jednym dotknięciem palca przywrócił wzrok córce pocztmistrza...

– To nie jest tak, żebym trzymał się Gdańska kurczowo – tłumaczył Stefan Chwin, m.in. autor gdańskiego "Hanemanna", swoje literackie przywiązanie. – Fascynuje mnie nastrój przedwojennego Gdańska, atmosfera tego miasta, która zawsze mnie pobudza i zachęca do rozmaitych wypraw wyobraźni.

Tytułowa postać książki (nb. uosabiająca ulubiony typ kobiecy pisarza…) zakochuje się w nauczycielu z Neustadt, zwanym Mistrzem, który pracuje w gdańskiej stoczni. Z jednej strony wydarzenia przyjmują na poły kształt ewangelicznej historii ("Bardzo jestem ciekaw, jak wyglądałoby teraz to, co stało się dwa tysiące lat temu w Palestynie" – mówił Chwin), z drugiej natomiast – mamy tu opowieść o miłości, która przechodzi, jak określił to pisarz, w coś groźnego i niepokojącego.

Aby wysłuchać całej rozmowy ze Stefanem Chwinem - którą w "Sezonie na Dwójkę" przeprowadziła Dorota Gacek - wystarczy kliknąć w ikonę dźwięku w boksie Posłuchaj po prawej stronie.

Stefan Chwin (ur. 1949 r.) – powieściopisarz, historyk literatury, eseista, krytyk literacki; laureat m.in. Nagrody Fundacji im. Kościelskich, nagrody polskiego Pen Clubu, Nagrody im. Andreasa Gryphiusa; autor m.in. powieści "Ludzie-skorpiony", "Krótka historia pewnego żartu", "Hanemann", "Esther", "Złoty pelikan"; dzienników ("Kartki z dziennika", "Dziennik dla dorosłych"), szkiców krytycznych ("Bez autorytetu"), esejów literaturoznawczych ("Romantyczna przestrzeń wyobraźni", "Samobójstwo jako doświadczenie wyobraźni").

Istnieje szczególny rodzaj pisania o... czytaniu: książki o książkach, o przygodach lekturowych, teksty będące popularnymi przewodnikami po literackich krainach, świadectwa książkowych pasji. Aby tworzyć tego typu "wypisy z ksiąg wszelakich", trzeba być i erudytą, i zapalonym bibliofilem, a w dodatku mieć manię zbieracza, równie zachwycającego się wielkimi tematami, jak i z pozoru błahymi szczegółami literackiego świata. Trzeba być "opętanym zbieraczem drukowanej starzyzny" - tak określił się gość "Sezonu na Dwójkę", Jan Gondowicz, autor nowo wydanej książki "Pan tu nie stał".

Sztuka czytania nie jest rozrywką, ale może być rozrywką... Nie jest ekstazą, ale może być ekstazą. W ostatecznym rozrachunku nic innego jak tylko sztuka czytania utwierdza nas, że każda rzecz może być czymś innym, a nawet swym własnym przeciwieństwem. Właśnie o takim czytaniu opowiada książka Jana Gondowicza, który mówił w naszej audycji zarówno o swojej czytelniczej pasji, jak i o zamieszczonych w książce szkicach.

- Uprawiam archeologię kultury, odtwarzam aurę, w której żyli pisarze, kolekcjonuję okazy: charaktery, pomysły na fabułę, zdarzenia, podsuwam tropy, wskazuję znaleziska - opowiadał nasz gość o swojej fascynującej, można by rzec: smakowitej metodzie czytania.

Aby wysłuchać rozmowy z Janem Gondowiczem, wystarczy kliknąć w ikonę dźwięku w boksie Posłuchaj po prawej stronie.

Audycję przygotowały Dorota Gacek i Elżbieta Łukomska.

(jp)

"Zdarza się niekiedy pisarzom, że na marginesie swej twórczości uprawiają amatorsko rysunek, czy nawet malarstwo; bywa i odwrotnie - znamy próby pisarskie malarzy. Niezmiernie rzadko jednak obie te dziedziny praktykowane są przez jednego i tego samego artystę profesjonalnie, traktowane przezeń równorzędnie. Z takim właśnie wyjątkowym dualizmem mamy do czynienia u Schulza" pisał Jerzy Ficowski o twórczości artysty z Drohobycza. Wydana właśnie "Księga obrazów" to jego dzieło życia.

- Dotarcie do tych prac nie było łatwe, ale mąż uległ właściwie nastoletniej fascynacji Schulzem i pozostał jej wierny. Rysunków zaczął szukać zaraz jak to było możliwe, czyli tuż po wojnie, jeszcze w latach 40.  - wspomina Elżbieta Ficowska. Prace były poszukiwane przez ogłoszenia w gazetach polskich i zagranicznych, trochę na zasadzie "Ktokolwiek widział, ktokolwiek wie...". Początkowo rysunki miały się okazać jako pięć odrębnych albumów. Pierwszy z nich udało się wydać, niestety wydawnictwo wkrótce zbankrutowało i w kolejnych latach wciąż brakowało pieniędzy na zrealizowanie tego projektu. Jak wyjaśnia żona poety zmarłego 6 lat temu, część obrazów to ilustracje do "Sklepów cynamonowych", ale są też autoportrety, portrety bliskich pisarza m.in. Józefiny Szelińskiej czyli narzeczonej Schulza. Rysunkom tym towarzyszą listy do poszczególnych osób, w sumie w albumie znalazło się blisko 500 grafik.

W "Sezonie na Dwójkę" o swojej nowej książce - "Po co jest sztuka?" opowiadał Tadeusz Nyczek. Wydawnictwo jest zapisem rozmów z pisarzami, na temat rozumienia i ich stosunku do sztuk pięknych, choć jak podkreśla autor książki nigdy nie lubił przeprowadzania wywiadów i rozmów.

Z Wojciechem Karpińskim rozmawialiśmy o zbiorze esejów "Twarze", a na zakończenie prof. Andrzej Fabianowski opowiadał o książce Jarosława Marka Rymkiewicza - "Głowa owinięta koszulą". To luźno ze sobą powiązane teksty związane z Adamem Mickiewiczem. W tomie znajduje się szkic poświęcony zagadnieniu dlaczego romantycy umierali młodo, jest również szkic poświęcony... Słowackiemu.

Do wysłuchania rozmów zapraszają Elżbieta Łukomska i Dorota Gacek