Zakupy w PRL: dywan zamiast pralki i dżinsy za jedną pensję

Ostatnia aktualizacja: 09.11.2023 17:20
- W PRL kolejki ustawiały się po wszystko - od mięsa, cukru i papieru toaletowego po tapczan, pralkę i samochód. Kolejki rządziły się swoimi prawami. Toczyło się w nich życie, nawiązywały się nowe znajomości i wybuchały romance - opowiada opowiada Wojciech Przylipiak, autor książek o PRL-u.
Klienci przed sklepem Pewexu przy ulicy Grzybowskiej w Warszawie w 1989 rokuFoto: PAPWitold Rozmysłowicz.
Klienci przed sklepem "Pewexu" przy ulicy Grzybowskiej w Warszawie w 1989 rokuFoto: PAP/Witold Rozmysłowicz.Foto: PAP/Witold Rozmysłowicz
  • Reportaż Wojciecha Przylipiaka "Zakupy w PRL. W kolejce po wszystko" to barwna opowieść o zakupowej rzeczywistości Polski z latach 1945–1989.
  • Gość Czwórki od lat kolekcjonuje przedmioty związane z PRL-em. Jest też autorem książek "Sex, disco i kasety video. Polska lat 90." i "Czas wolny w PRL".
  • Jaki ciuch kosztował tyle, co połowa syrenki i czym pachniało w sklepach Baltony? Na te pytania  gość Czwórki odpowiada w najnowszej książce.

Wojciech Przylipiak od lat kolekcjonuje przedmioty związane z PRL-em. Jest autorem książek "Sex, disco i kasety video. Polska lat 90." i "Czas wolny w PRL". W najnowszym reportażu - "Zakupy w PRL. W kolejce po wszystko" - opowiada o świecie wiejskich GS-ów i przeszklonych domów handlowych, o prywatnym handlu i państwowych molochach oraz o Peweksie, Modzie Polskiej i towarach spod lady.

Dwa tygodnie czekania na kredens

- Najdłuższe kolejki ustawiały się za mięsem, bo tego zawsze brakowało, ale najdłużej czekało się na meble i artykuły gospodarstwa domowego - wymienia gość Czwórki. - W tamtych czasach kolejka działała jak instytucja. Były komitety, specjalne listy oczekujących i była też sprawdzana obecność. W kolejkach stały całe rodziny: dziadkowie, matki i ojcowie oraz dzieci. Wystarczyły dwie nieobecności i wypadało się na sam koniec "ogonka".

Posłuchaj
21:02 CZWÓRKA Czwórka do piatej - wojciech przylipiak 09.11.2023.mp3 Opowieść o zakupowej rzeczywistości okresu 1945–1989 w Polsce. Rozmowa z Wojciechem Przylipiakiem, autorem książki "Zakupy w PRL" (Czwórka do piatej/Czwórka)

"Pralek zabrakło, biorę dywan"

W PRL kupowało się to, co było. A ponieważ zazwyczaj nic nie było, to kiedy już "rzucili towar na sklep", brało się wszystko. Takie sytuacje utrwalał w filmach Stanisław Bareja oraz reporterzy Polskiej Kroniki Filmowej. - Ktoś stał po pralkę, ale zabrakło, to kupił dywan i też był szczęśliwy. Bo Polak potrafił sobie poradzić: tu kupił, tam sprzedał albo się wymienił - opowiada Wojciech Przylipiak.

Sprawdź też:

PRL-owskie sieciówki

Zakupy robiło się w domach towarowych: SDH-ach, czyli w w Spółdzielczych Domach Towarowych. PDT-ach - Państwowych Domach Towarowych i w Rolniczych Domach Towarowych. Były też pojedyncze sklepy, takie jak na przykład pasmanteria czy konfekcja. Mieliśmy też "sieciówki", czyli sklepy odzieżowe Mody Polskiej i Cepelię - sklepy z rękodziełem. Ale najwięcej emocji budziła sieć sklepów Pewex i Baltona, gdzie można było zasmakować Zachodu.

Dżinsy za jedną wypłątę

- Póki uginały się tam od towarów, ale tylko nieliczni mogli sobie na nie pozwolić. Przez pierwsze lata Baltona była sklepem tylko dla marynarzy, na Śląsku były specjalne sklepy dla górników, a Pewex był pierwszym i na długo jedynym ogólnodostępnym sklepem dla tych, którzy mieli dewizy: dolary lub marki niemieckie, albo typowo polski wynalazek, czyli bony - wyjaśnia rozmówca Marty Hoppe. - Zachodnie dżinsy kosztowały tyle, ile wynosiła średnia krajowa pensja, a za pierwsze komputery trzeba było zapłacić kilka średnich pensji.  

Pod koniec roku 1989 Pewex' miał 840 sklepów. I był jedną z pierwszych polskich firm z własną reklamą telewizyjną.


Okładka książki "Zakupy w PRL. W kolejce po wszystko" Wojciecha Przylipiaka. Fot. mat. promocyjne Okładka książki "Zakupy w PRL. W kolejce po wszystko" Wojciecha Przylipiaka. Fot. mat. promocyjne

***

Tytuł audycji: Czwórka do piątej

Prowadzi: Marta Hoppe

Gość: Wojciech Przylipiak (autor książek o PRL)

Data emisji: 09.11.2023

Godzina emisji: 14.15

kul

Czytaj także

Przyszłość zakupów - ona zaczyna się już dziś

Ostatnia aktualizacja: 28.08.2022 15:53
Pandemia sprawiła, że coraz chętniej kupujemy online. Eksperci zauważają, że ten trend będzie rósł w siłę, ale pojawią się też nowe metody kupowania. Centra handlowe nie znikają, ale już dziś zmieniają się. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Meble z duszą. "Skarby, które leżą na śmietniku"

Ostatnia aktualizacja: 01.11.2023 12:30
To, co inni uważają za "brzydki PRL" i wyrzucają na śmietnik, dla niej jest cenną pamiątką. Kasia Szyszko ratuje przedmioty - zapomniane i skazane na śmierć. Na swoim profilu Retro_Sekcja podpowiada, jak zadbać o to, co ma swoją historię.
rozwiń zwiń