- 21 lutego obchodzimy Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. To święto ustanowione przez UNESCO w 1999 roku.
- Ma ono na celu podkreślenie różnorodności językowej świata, ale to także dzień, kiedy zwracamy uwagę na języki zagrożone.
- W Czwórce mówimy o językach zagrożonych i powoli ginących, między innymi o coraz bardziej zapomnianym języku wilamowskim.
Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego to nie tylko promocja wielojęzyczności. Tego dnia zwracamy również uwagę na języki zagrożone. Według niepokojących danych co roku ginie od kilku do kilkunastu języków na świecie. - Dynamika związana z utratą języków jest bardzo niepokojąca i wyraźnie wzrasta. Orientacyjnie można powiedzieć, że zanika jeden język na miesiąc - mówi Dr Stanisław Kordasiewicz z Wydziału Artes Liberales UW. - Bardzo wyraźnie widzimy, że ta dynamika przyspiesza i że coraz więcej języków staje się językami zagrożonymi.
Języki zagrożone i powoli ginące - język wilamowski
W Polsce do zagrożonych języków należy język wilamowski, którym obecnie posługuje się około 40 osób z najstarszego pokolenia.
- Wilamowice to miejscowość położona blisko Bielska-Białej. To jest miasteczko, w którym zachował się wyjątkowy język, również wyjątkowa tradycja stroju i całej kultury - tłumaczy rozmówca Jędrzeja Rosiewicza. - Jest to zjawisko unikatowe na skalę europejską. Mamy język, który przetrwał i istnieje w małej społeczności, która teraz stara się ten język ratować i aktywnie działa na rzecz jego przywrócenia.
Używania języka wilamowskiego, tak jak wielu języków regionalnych, po II wojnie światowej zakazała władza komunistyczna. Dr Stanisław Kordasiewicz zwraca uwagę, że liczba osób posługujących się nimi, z każdym rokiem maleje.
Źr. YouTube/RegionalnaTV/Wilamowice i wilamowski język (wymysiöeryś)
Ochrona prawna i edukacja
Język wilamowski nie jest rozpoznany jako język, który podlega ochronie prawnej, tak jak to jest w przypadku języków Kaszubów i Łemków.
- One, w odróżnieniu od języka wilamowskiego i śląskiego, są już w naszej ustawie, więc mają wsparcie ze strony państwa. Jednak w dalszym ciągu te działania są niewystarczające - zwraca uwagę ekspert. - Potrzebne są materiały edukacyjne, systemowe kształcenie nauczycieli, ale też szerszy plan, jak działać, żeby zwiększać liczbę ich użytkowników. Dobrze byłoby postawić na edukację i na to, żeby te języki mogły się rozwijać w społecznościach.
Źr. YouTube/Ucz się kaszubskiego z KAMERDYNEREM - cz.1
Język Greco - gdzie występuje?
Krzepiący przykład dbałości o języki zanikające płynie z południa Europy. Wśród języków zagrożonych jest język greco w Kalabrii. Mieszkańcy tego biednego regionu Włoch, z przyczyn ekonomicznych byli zmuszeni opuszczać miejsce swojego urodzenia. To powodowało, że język stopniowo zanikał.
Źr. YouTube/BillyWood Greek/Galliciano in Greko Calabria
- Mamy tam społeczność liczącą około 300 osób, która posługuje się językiem greco. Co jest ciekawe, pojawiła się grupa młodych osób, która bardzo aktywnie dąży do tego, żeby ten język ratować - opowiada specjalista. - Co roku organizują bardzo intensywne szkoły letnie. Bardzo wyraźnie widać, że taka oddolna inicjatywa i społeczność młodych osób jest w stanie sprawić, że pojawiają się nowe osoby, które tym językiem się posługują. Językiem, który, wydawałoby się, nie ma już żadnych szans na przetrwanie, a zyskuje nowych użytkowników. Miejmy nadzieję, dzięki temu nie zostanie zapomniany.
05:15 CZWORKA/Czwórka do piątej/ - Języki zagrożone 21.02.2024.mp3 Dr Stanisław Kordasiewicz z Wydziału "Artes Liberales" UW o językach zagrożonych i powoli ginących (Czwórka do piątej/Czwórka)
Jak dodaje prowadząca audycję Weronika Puszkar, podobne inicjatywy są podejmowane na Uniwersytecie Warszawskim. Tam dostępny jest kurs języka wilamowskiego, a najlepsi uczestnicy kursu będą mieli możliwość wzięcia udziału w projektach badawczych dotyczących kultury Wilamowian.
***
Tytuł audycji: Czwórka do piątej
Prowadzi: Weronika Puszkar
Materiał: Jędrzej Rosiewicz
Data emisji: 21.02.2024
Godzina emisji: 14.25
aw
