- Trwa Tydzień Noblowski. W audycji "Czwórka do piątej" łączymy się z Centrum Prasowym Tygodnia Noblowskiego 2023.
- Wspólnie z ekspertami Uniwersytetu Warszawskiego oraz Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego śledzimy transmisje ze Sztokholmu i Oslo.
- Pokojową Nagrodę Nobla 2023 otrzymała Narges Mohammadi.
- Narges Mohammadi wyróżniono za walkę z uciskiem kobiet w Iranie.
- Irakijka dziś przebywa w więzieniu za swoje aktywistyczne działania. Nie jest jednak wykluczone, że dowie się o nagrodzie.
Trwa Tydzień Noblowski, podczas którego komitety w Sztokholmie i Oslo ogłaszają laureatów Nagród Nobla w sześciu dziedzinach. Cały świat szczególnie przygląda się laureatom Pokojowej Nagrody Nobla. W tym roku jego laureatką jest Narges Mohammadi, wyróżniona za walkę z uciskiem kobiet w Iranie i walkę o propagowanie praw człowieka i wolności dla wszystkich.
Pokojowa Nagroda Nobla 2023 dla Narges Mohammadi
Narges Mohammadi to niezwykle odważna kobieta, a jej walka wiąże się z ogromnymi kosztami osobistymi. W sumie reżim aresztował ją 13 razy, skazał pięć razy (łącznie na 31 lat więzienia i 154 batów). Mohammadi nadal jest w więzieniu.
- Narges Mohammadi to aktywistka na rzecz praw człowieka. Pochodzi z Iranu. W tej chwili przebywa w więzieniu właśnie za swoją aktywność na rzecz praw człowieka - mówi dr Justyna Nakonieczna-Bartosiewicz (Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego). - Można wiązać jej postać z demonstracjami, protestami ulicznymi, które miały miejsce w Iranie. Te protesty odnosiły się do łamania praw kobiet, były sprzeciwem wobec tych praktyk. Opowiadała się również przeciwko karze śmierci.
Kto dostaje Pokojową Nagrodę Nobla?
Pokojowa Nagroda Nobla przyznawana jest za wysiłek na rzecz wspierania braterstwa między narodami. Dr Justyna Nakonieczna-Bartosiewicz zauważa, że najczęściej są to osoby lub podmioty należące do jednej z trzech kategorii:
- aktywiści i organizacje pozarządowe,
- duże organizacje międzynarodowe jak ONZ czy jej agendy,
- politycy - za ich bezpośredni wkład na rzecz pokoju na świecie.
- W tym roku, podobnie jak i w poprzednich latach, wyróżniono aktywistkę - mówi ekspertka. - W biografiach noblistów tych ostatnich lat widać wątek osobistego poświecenia - on się wybija.
Noblistka w więzieniu
Nie można jednoznacznie stwierdzić, czy Narges Mohammadi wie, że jest laureatką Pokojowej Nagrody Nobla 2023. - Mogła się dowiedzieć, albo może dowie się o tym wkrótce - mówi rozmówczyni Marty Hoppe. - Wiemy, że nawet w więzieniu ma jakieś swoje kanały komunikacji. W styczniu 2023 roku światło dzienne ujrzał jej raport na temat warunków w irańskim więzieniu, traktowania kobiet, tortur.
Trudno też wyrokować, czy Nobel pomoże w uwolnieniu aktywistki zza krat. - Takie uwolnienie to często wynik negocjacji, zakulisowych, dyplomatycznych na wysokim szczeblu, o których my niewiele wiemy - dr Justyna Nakonieczna-Bartosiewicz. - Nobel jest jakimś argumentem, ale ciężko tu wyrokować.
04:42 czwórka czwórka do piątej 06.10.2023 pokojowy nobel.mp3 Narges Mohammadi laureatką Pokojowej Nagrody Nobla 2023 (Czwórka do piątej/Czwórka)
We wrześniu 2022 roku młoda Kurdyjka, Mahsa Jina Amini, została zabita w areszcie irańskiej policji moralności. Jej zabójstwo wywołało największe demonstracje polityczne przeciwko teokratycznemu reżimowi Iranu od momentu jego wejścia do władzy. Pod hasłem "Kobieta - życie - wolność" setki tysięcy Irańczyków uczestniczyło w pokojowych protestach przeciwko brutalności i uciskowi kobiet ze strony władz.
Kim jest Narges Mohammadi?
Na stronie poświęconej Pokojowej Nagrodzie Nobla czytamy: W latach 90. XX wieku, jako młoda studentka fizyki, Narges Mohammadi wyróżniała się już jako orędowniczka równości i praw kobiet. Po zakończeniu studiów pracowała jako inżynier i felietonistka w różnych reformowanych gazetach. W 2003 roku zaangażowała się w Centrum Obrońców Praw Człowieka w Teheranie, organizację założoną przez laureatkę Pokojowej Nagrody Nobla Shirin Ebadi. W 2011 roku Mohammadi została aresztowana po raz pierwszy i skazana na wiele lat pozbawienia wolności za jej wysiłki na rzecz pomocy uwięzionym aktywistom i ich rodzinom.
Dwa lata później, po zwolnieniu za kaucją, Mohammadi zaangażowała się w kampanię przeciwko zastosowaniu kary śmierci. Iran od dawna należy do krajów, które wykonują największą liczbę egzekucji. Od stycznia 2022 roku ponad 860 więźniów zostało tam ukaranych śmiercią.
Jej aktywizm przeciwko karze śmierci doprowadził do jej ponownego aresztowania w 2015 roku, a do wyroku dołożono dodatkowe lata za murami. Po powrocie do więzienia zaczęła sprzeciwiać się systematycznemu stosowaniu przez reżim tortur i przemocy seksualnej wobec więźniów politycznych, zwłaszcza kobiet, praktykowanej w irańskich więzieniach.
Zeszłoroczna fala protestów dotarła również do więźniów politycznych przetrzymywanym w więzieniu Evin w Teheranie. Po raz kolejny Mohammadi objęła przywództwo. Z więzienia wyraziła poparcie dla demonstrantów i zorganizowała akcje solidarnościowe wśród współwięźniów. Władze więzienne zareagowały, narzucając jeszcze bardziej surowe warunki. Mohammadi miała zakaz odbierania połączeń i odwiedzin. Mimo to udało jej się przemycić artykuł opublikowany przez "New York Times" w pierwszą rocznicę zabójstwa Mahsy Jiny Amini. Wiadomość brzmiała: "Im więcej nas zamkną, tym stajemy się silniejsi".
Narges Mohammadi jest kobietą, obrońcą praw człowieka i walczącą o wolność. Wręczając jej tegoroczną Pokojową Nagrodę Nobla, Norweski Komitet Noblowski pragnie uhonorować jej odważną walkę o prawa człowieka, wolność i demokrację w Iranie. Jedynie poprzez przyjmowanie równych praw dla wszystkich świat może osiągnąć braterstwo pomiędzy narodami, które Alfred Nobel chciał promować.
Nagroda Nobla - co dostają laureaci?
Nagroda Nobla to oczywiście prestiż, sława i uznanie, ale zwycięzcy też otrzymują medale z wizerunkiem Alfreda Nobla, kaligrafowane dyplomy oraz 11 milionów koron, czyli prawie 4 i pół miliona złotych, do podziału, jeśli laureatów jest kilku.
Polscy laureaci Nagrody Nobla:
- Olga Tokarczuk (literatura, 2018)
- Wisława Szymborska (literatura, 1996)
- Lech Wałęsa (Pokojowa Nagroda Nobla, 1983)
- Czesław Miłosz (literatura 1980)
- Władysław Reymont (literatura, 1924)
- Henryk Sienkiewicz (literatura 1905)
- Maria Skłodowska-Curie (dwie nagrody - z fizyki 1903, z chemii 1911)
Czytaj także:
Tydzień Noblowski 2023 - kiedy się odbywa?
Nagrody Nobla z medycyny i fizjologii rozpoczęły Tydzień Noblowski (02.10.2023), we wtorek (03.10.2023) poznaliśmy laureatów Nagrody w dziedzinie fizyki, w środę (04.10.2023) z chemii, w czwartek z dziedziny literatury. W dniach 2-6 października 2023 r. w audycji "Czwórka do piątej" łączymy się z Centrum Prasowym Tygodnia Noblowskiego 2023 i wspólnie z ekspertami Uniwersytetu Warszawskiego oraz Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego śledzimy transmisje ze Sztokholmu i Oslo, podczas których poznajemy laureatów tegorocznych Nagród Nobla.
***
Tytuł audycji: Czwórka do piątej
Prowadzi: Marta Hoppe
Gość: dr Justyna Nakonieczna-Bartosiewicz, Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego.
Data emisji: 06.10.2023
Godzina emisji: 14.11
pj/NobelPrize
