Dezinformacja - choroba XXI wieku

Fake newsy coraz bardziej zalewają nasz cyberświat, więc zespół naukowców w ramach konkursu Idea Lab otrzymał dofinansowanie, żeby zbadać zjawisko, jakim jest dezinformacja. Celem naukowców jest poznanie mechanizmu napędzającego rozpowszechnianie fake newsów i znalezienie cech, które pomogą sobie z nim radzić.

zdj. ilustracyjne

Foto: Bundit Yuwannasiri/shutterstock.com

Szum informacyjny - jak sobie z nim radzić?

Projekt nosi nazwę #Cyber_odporność, a interdyscyplinarny zespół z udziałem etyków, psychologów, neurobiologów, epidemiologów i informatyków chce poznać mechanizmy "choroby", jaką jest dezinformacja. Naukowcy w ramach swoich badań przygotowują m.in. profil psychologiczny osób najbardziej podatnych na wiarę w fałszywe informacje. Przez to będą mogli dowiedzieć się, jak wygaszać takie epidemie w zarodku. Tak. Epidemie - bo fake newsy są przez nich porównywane do wirusów. Dlaczego?

Posłuchaj

05:39 Czwórka/Stacja Nauka fake newsy 09.03.2021.mp3 Nad problemem dezinformacji pochylił się interdyscyplinarny zespół naukowców (Stacja Nauka/Czwórka)

- Po pierwsze dlatego, że tak, jak w przypadku wirusów, tak w przypadku fake newsów ich głównym celem jest samoreplikacja, czyli zwielokrotnianie i rozprzestrzenianie się - mówi dr hab. Rafał Ryguła z Instytut Farmakologii im. Jerzego Maja Polskiej Akademii Nauk. - Po drugie, tak samo i wirusy, i fake newsy wywołują jakiś efekt. Wiemy, że epidemia fake newsów, można powiedzieć, wpłynęła na brexit czy na wynik wyborów w USA.

Jak podkreśla ekspert, zarówno wirusy, jak i fake newsy nie istnieją bez nosicieli. W przypadku wirusów mamy układ immunologiczny, a w przypadku dezinformacji procesy poznawcze, cechy osobowości, które mogą nas predestynować lub chronić przed takimi fałszywymi informacjami.

 

BSafe. Jak ustrzec się przed zalewem fake newsów?

Posłuchaj także:

• Fake newsy. O sztuce selekcjonowania informacji
• Czy Twitter będzie nas zmuszał do czytania?

- Pierwszym krokiem w projekcie jest stworzenie skali wrażliwości na dezinformację, dzięki której można będzie badać na różnych płaszczyznach podatność na różne informacje - tłumaczy gość audycji. - Ta skala bazuje nie tylko na zdolności do rozpoznawania, co jest prawdą, a co fałszem, ale bazuje na zjawiskach psychologicznych. Szukamy odpowiedzi na pytanie, czy ludzie są bardziej skłonni zaklasyfikować jakąś informację jako prawdziwą, jeśli ona zgadza się z ich poglądami, a mniej z tymi, z którymi się nie zgadzają. Co zrobią z daną informacją i czy będą skłonni się nią dzielić. U nas w Instytucie Farmakologii badamy procesy poznawcze i cechy osobowości, które mogą być zaangażowane we wrażliwość na informację - wyjaśnia.

Zobacz także:

• Co nasze słowa mówią o nas samych? Są jak odciski palców
• Jak zmienia się nasze podejście do miłości?

Ponadto psychologowie z Uniwersytetu w Oslo badają zjawiska społeczne, które mogą wpływać na tę wrażliwość - na przykład przynależność do grup mniejszościowych. Naukowcy z Collegium Medicum skupiają się na etyce procesów zachodzących w internecie. Natomiast zadaniem zespołu informatyków z Politechniki Poznańskiej jest opracowanie algorytmów, opartych na sztucznej inteligencji, dzięki której można będzie analizować zachowania ludzi wrażliwych na dezinformację.

Co zrobić, żeby zwiększyć nasze szanse na rozpoznanie fałszywych informacji? - To, co się przewija w badaniach na wrażliwość na fake newsy, to jest zdolność do analitycznego myślenia. Każdy może ją przywołać na chwilę i analizować prawdziwość danej informacji - podpowiada dr hab. Rafał Ryguła. - Także polecam przed jej przyswojeniem albo podzieleniem się, zastanowić się, czy wiadomość może być prawdziwa. Już samo to zastanowienie jest procesem, który nas immunizuje i zmniejsza naszą wrażliwość na dezinformację.

 

***

Tytuł audycji: Stacja Nauka

Prowadzi: Patryk Kuniszewicz

Materiał przygotowała: Oliwia Krettek

Data emisji: 09.03.2021

Godzina emisji: 12.34

aw/pj