Wakacyjny savoir vivre językowy

W letniej odsłonie cyklu z językoznawcą Agatą Hącią podróżujemy po Polsce. Zaczynamy od Kaszub.

Kaszubi zamieszkują dziś niewielki zwarty obszar (etniczny) Pomorza Gdańskiego, od zawsze zróżnicowany wewnętrznie. To zróżnicowanie widać w nazwach podgrub etnicznych Kaszubów, np. Zaboracy (= żyją za Borami Tucholskimi); Lesacy (= zamieszkują pas środowych Kaszub, zwany Lesoczi - bo tam się ciągnie las), Bylacy (bo bylaczą, tj. wymawiają ł jak l, np. bél, bëla, pol. był, była) itd.

Powszechna nazwa Kaszuby i Kaszubi jako nadrzędna obejmuje cały obszar; najprawdopodobniej pochodzi od wyrazu kaszuby ‘niegłębokie wody porośnięte wysoką trawą’.

 

Kaszubszczyzna przez wiele lat była traktowana jak dialekt polszczyzny, ale od pewnego czasu zaliczamy do języków regionalnych (oficjalnie zostało to potwierdzone w 2005 r. odpowiednią ustawą). 

 

 

 

 

Dlaczego język regionalny, a nie dialekt? 

Od dawna Kaszubi mieli silną świadomość odrębności obyczajowej i językowej, na co się składa:
a)  dostateczna swoistość samej sfery językowej,
b)  posiadanie osobnego piśmiennictwa (pierwsze próby - już w XVI w.; stworzenie alfabetu, normy językowej, gramatyki, próbek tekstów - poł. XIX w., Florian Ceynowa)
c)  świadome rozwijanie języka, literatury i własnej kultury,
d)  znaczna osobliwość w dziedzinie obyczajów,
e)  nastawienie na odrębność tak spontanicznie, tj. wśród szerokich rzesz ludzi, jak też świadomie, tj. wśród elit i inteligencji.

Kaszubi są dziś w większości dwujęzyczni, przy czym dla ok. 60% kaszubski jest językiem głównym.

Język kaszubski istnieje od dawna w wielu odmianach dialektalnych jako kaszëbskô albo rodnô mòwa.

Jeśli chcesz dowiedzieć się, jakie są główne cechy języka kaszubskiego, posłuchaj fragemntu audycji!

Zapraszamy na savoir vivre językowy w audycji " W 4 oczy " w poniedziałki o 9.45.