Nauka na froncie. "Wynalazki" z czasów Powstania Warszawskiego

Ostatnia aktualizacja: 01.08.2022 14:50
- W kontekście okupacji, a potem Powstania Warszawskiego, nie mówiłbym o wynalazkach, bo to było niemożliwe, żeby w tym czasie stworzyć coś nowego. Bardziej chodziło o umiejętne wykorzystanie dostępnych materiałów, by odtworzyć rzeczy, które w normalnych warunkach powstałyby w laboratoriach i na uniwersytetach - tłumaczy historyk Łukasz Przybyłek. 
Powstańcy warszawcy z archiwum NAC.
Powstańcy warszawcy z archiwum NAC.Foto: NAC

VIS - najlepszy polski pistolet

Możliwości były ograniczone, bo nie było dostępu do odpowiedniej dokumentacji technicznej, na szczęście wybitni polscy specjaliści potrafili odtworzyć drukarnie czy pistolety VIS, które były produkowane przez Niemców na użytek ich armii. - VIS to jeden z najlepszych polskich pistoletów z lat 30. ubiegłego wieku. Zakłady, w których powstał, zostały przejęte przez okupanta. Z części, które udało się wynieść polskim pracownikom, powstawały repliki, które służyły powstańcom - mówi ekspert. 

Kocjan i "Kubuś"

Niebagatelną rolę odegrał Antoni Kocjan - najwybitniejszy polski specjalista od konstrukcji szybowców, który zasłynął jako uczestnik akcji rozpracowania rakiet V-1 i V-2. - Współpracował z kontrwywiadem: wojskowym i przemysłowym, i zdobyte tam informacje potrafił odczytać i właściwie zinterpretować w oparciu o swoją wiedzę i doświadczenie - tłumaczy rozmówca Weroniki Puszkar. Jednym z symboli Powstania Warszawskiego był samochód pancerny "Kubuś" - auto zbudowane na podwoziu ciężarówki Chevrolet 157, którą powstańcy znaleźli w zdobytej elektrowni. Pomysł zrodził się w głowach kapitana inżyniera Stanisława Skibniewskiego "Cubryny" (komendant  zdobytej elektrowni) i dowódcy jednej z grup bojowych - Cypriana Odorkiewicza "Krybara".

Zobacz także:

"Burza" i "Błyskawica"

Jednym z głównych problemów uczestników Powstania Warszawskiego był brak łączności. Dlatego tak ważne były powstałe wówczas radiostacje - w tym m.in. "Błyskawica". - Zaproponowałem zbudować radiostację foniczną, która przydałaby się w końcowej walce z okupantem. Nie mogłem mówić: "powstaniu", bo przecież takiej oficjalnej nazwy nie było. Budowa tej stacji to była największa tajemnica Armii Krajowej - wspominał w Polskim Radiu jej konstruktor Antoni Zębik. Pracę nad nadajnikiem ukończył w 1943 roku. Radiostacja nadawała od 8 sierpnia do 4 października 1944 roku. Programy emitowano cztery razy dziennie. Komunikaty przygotowywał zespół Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK. - Radiostacje „Burza” i „Błyskawica” mieściły się w piwnicach i nie tylko nadawały, ale też zawierały mechanizm, dzięki któremu trudno ją było wykryć - opowiada Łukasz Przybyłek. - Obie radiostacje działały jak radio: można je było usłyszeć na określonej fali. 

POWSTANIE WARSZAWSKIE - serwis specjalny Polskiego Radia >>>

Posłuchaj
06:06 CZWÓRKA Stacja Nauka - powstanie 01.08.2022.mp3 O naukowcach i ich wynalazkach, które wpłynęły na losy Powstania Warszawskiego (Stacja Nauka/Czwórka)

***

Tytuł audycji: Stacja Nauka

Prowadzi: Adrianna Janiszewska

Materiał: Weronika Puszkar

Data emisji: 01.08.2022

Godzina emisji: 12.30

kul