W uzasadnieniu przyznania nagrody czytamy: "Dzięki swoim pionierskim badaniom Svante Pääbo dokonał czegoś pozornie niemożliwego: zsekwencjonowania genomu neandertalczyka, wymarłego krewnego współczesnych ludzi. Dokonał także sensacyjnego odkrycia nieznanego wcześniej hominina, Denisovej. Co ważne, Pääbo odkrył również, że nastąpił transfer genów z tych wymarłych homininów do Homo sapiens po migracji z Afryki około 70 000 lat temu. Ten starożytny przepływ genów do współczesnych ludzi ma dziś znaczenie fizjologiczne, na przykład wpływa na reakcję naszego układu odpornościowego na infekcje".
Svante Pääbo to szwedzki biolog specjalizujący się w genetyce ewolucyjnej, twórca i kierownik Instytutu Maxa Plancka w Lipsku. To właśnie tam kierował m.in. pracami w dziedzinie genomów neandertalczyka oraz człowieka z Denisowej Jaskini.
01:52 czwórka stacja nauka 03.10.2022.mp3 Nagroda Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii dla Svante Pääbo (Stacja Nauka/Czwórka)
W Centrum Współpracy i Dialogu Uniwersytetu Warszawskiego codziennie, w Tygodniu Noblowskim, trwają specjalne transmisje z przyznania nagród. Obecna tam Oliwa Krettek przyznaje, że tegoroczna nagroda jest zaskoczeniem dla polskich ekspertów, który typowali dziedziny, które ich zdaniem mogły być docenione w tym roku. W rozważaniach pojawiały się: immunologia czy badania nad chłoniakami.
Ku zaskoczeniu naukowego świata ta Nagroda Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii trafia w ręce paleobiologa szwedzkiego badacza genomów wymarłych krewnych człowieka.
- Nasz tegoroczny laureat nagrody Nobla to jest biolog, który zajmuje się antropologią. Szczegółowo mówiąc zajmował się izolacją mitochondrialnego rRNA, które znajduje się zazwyczaj w tych częściach naszego szkieletu, naszych tkanek, które bardzo dobrze się przechowują, czyli kości i zęby. One mogą leżeć w ziemi setki, tysiące lat - mówi profesor Marta Struga, z Katedry i Zakładu Biochemii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. - Svante Pääbo badał to mitochondrialne RNA, żeby stwierdzić skąd pochodzimy, czyli analizował próbki różnych hominidów, które były znajdowane w różnych miejscach na naszej Ziemi. Stwierdził że żyliśmy obok siebie, czyli my Homo sapiens mieszkaliśmy obok neandertalczyków, innych hominidów i krzyżowaliśmy się między sobą, pozyskując z tego to, co najlepsze mogliśmy pozyskać. Byliśmy jak gdyby tą częścią naszych praprzodków, która była bardziej odporna na warunki fizyczne, bardziej wytrzymała, ale charakteryzowaliśmy się też mniejszą plastycznością, jeśli chodzi o rozwój mózgu - dodaje.
Profesor wyjaśnia, że Svante Pääbo dowiódł, że pozyskując cechy genetyczny od innych hominidów, które żyły obok nas, dziś jesteśmy najlepszym produktem. - To odkrycie pokazuje, że my jako Homo sapiens nie byliśmy na Ziemi sami, a obok nas byli inni hominidzi, potrafiliśmy się z nimi krzyżować, pozyskaliśmy cechy genetyczne, które są optymalne dla człowieka – tłumaczy. - Wcześniej wydawało się, że my jako Homo sapiens, rozwijaliśmy się sami. Dzięki tym badaniom wiemy, że obok nas żyli inni praludzie, a my łączyliśmy się z nimi. To ważna nagroda z punktu widzenia biologii antropologicznej, pokazuje nam skąd jesteśmy i dokąd zmierzamy - podkreśla.
04:42 czwórka stacja nauka 03.10.2022 nobel medycyna.mp3 Profesor Marta Struga wyjaśnia na czym polega odkrycie tegorocznego laureata Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii (Stacja Nauka/Czwórka)
W rozmowie z Oliwią Krettek profesor Marta Struga zwraca uwagę, że tegoroczna Nagroda Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii odbiega nieco od nagród lat poprzednich. - Wydaje mi się jednak, że to wyróżnienie uspokaja sytuację, odwołuje się do tego skąd pochodzimy - mówi. – Pokazuje, co zyskujemy poprzez wspólne mieszanie się pewnych kultur, pewnych ras. To jest taki pozytywny oddźwięk tej nagrody - dodaje.
Jak się okazuje Pääbo wiadomość o otrzymaniu Nagrody Nobla przyjął przy filiżance kawy. Gdy szok minął, jedną z pierwszych rzeczy, nad którymi się zastanawiał, było to, czy mógłby podzielić się wiadomościami z żoną Lindą.
***
Tytuł audycji: Stacja Nauka
Prowadzi: Maciej Wójcik
Materiał: Oliwia Krettek
Data emisji: 03.10.2022
Godzina emisji: 12.13, 12.30
pj
