Stereotypy. "Nawet jeśli tkwi w nich ziarno prawdy, to jest zdeformowane"

Francuzi zajadają się żabami, Anglicy są flegmatyczni, a Skandynawowie chłodni i wycofani? Przez wieki każda grupa etniczna, narodowa, a nawet zawodowa - dorobiła się stereotypów na swój temat. W przeszłości możliwości ich weryfikacji były niewielkie. Dzisiaj jest to dużo prostsze. 

zdj. ilustracyjne

Foto: Robert Kneschke/Shutterstock.com

Ludzie mają tendencje do ujednolicania "obcych". Stąd też wydaje nam się, że dane grupy etniczne nie tylko tak samo zachowują się, ale również podobnie wyglądają dr Joanna Malinowska

Czy stereotypy porządkują rzeczywistość?

- Od stereotypów nie mamy jak uciec, bo ludzkie poznanie się na nich zasadza - przekonuje dr Joanna Malinowska z Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. - Stereotypy w pewnym sensie porządkują nam rzeczywistość, są po to, by nie obciążać naszego mózgu.

Posłuchaj także:

• Fake newsy. O sztuce selekcjonowania informacji
• Jaki jest Twój chronotyp? Jesteś wilkiem czy delfinem?

Posługiwanie się stereotypami przyspiesza procesy poznawcze i decyzyjne, ale często wpędzają nas w ślepy zaułek. - Dlatego tak ważna jest edukacja i nasze chęci. Tak długo, jak stereotypy funkcjonują jako niegroźny żart, sytuacja jest pod kontrolą. Gorzej, kiedy zaczynają się one przekładać na nasze uprzedzenia, ksenofobię i rasizm - mówi gość Czwórki.

Posłuchaj

24:17 [CZWORKA]Czat Czworki 3 grudzień 2020 stereotyp.mp3 Jak radzić sobie ze stereotypami? (Czat Czwórki/Czwórka)

 

Stereotypy, które stają się społecznie groźne, powinny być przez społeczeństwo zwalczane. - Musimy uświadomić sobie, że każdy z nas myśli stereotypicznie, ale każdy z nas ma możliwość, żeby nad tym pracować - uważa rozmówczyni Piotra Firana. - Do tego niezbędna jest motywacja, by chcieć poznać i zrozumieć to, co dla nas "inne" i "obce". 

Stereotypy "zwalniają nas" ze złożonych procesów myślowych. Łatwiej nam kategoryzować niż spróbować zrozumieć dr Michał Lutostański

Stereotypy nie budują wspólnoty, tylko pogłębiają podziały

- W każdym stereotypie jest ziarno prawdy, tylko zazwyczaj jest ono mocno rozrośnięte i przerysowane - dodaje dr Michał Lutostański. - Stereotypy operują uogólnieniami i bywają krzywdzące. Często zahaczamy się o jakiś drobiazg i na tej bazie wytwarzamy sobie obraz innej osoby - dodaje socjolog.

Tymczasem żadna grupa społeczna, etniczna czy kulturowa nie jest spójna. - Tkanka społeczna nie jest tak oczywista, żeby nagle wszyscy, nawet w wąskiej grupie społecznej, mieli to samo zdanie - wyjaśnia gość Czwórki. - Moim zdaniem stereotypy nie budują poczucia wspólnotowości, za to skutecznie nas dzielą. I widać to po naszym społeczeństwie. "Grażyny" i "Janusze", "Sebixy" i "Karyny" to dowód na to, jak dobrze radzimy sobie z przypinaniem etykietek. A to najprostsza droga to pogłębiania podziałów i pięlęgnowania uprzedzeń - dodaje dr Lutostański. 

***

Tytuł audycji: Czat Czwórki

Prowadzi: Piotr Firan

Goście: dr Joanna Malinowska (Wydział Filozoficzny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), dr Michał Lutostański (socjolog, Uniwersytet SWPS) 

Data emisji: 03.12.2020

Godzina emisji: 15.05

kul