Deskorolkowa martyrologia. Skateboarding w Polsce i na świecie

- W historii deskorolki przecina się mnóstwo różnych wątków. Głównym ciężarem gatunkowym jest jazda na desce i tricki, ale nie mniej istotna jest ideologia kontrkulturowa, czyli wyzwolenie się z norm społecznych - mówi Mateusz Szlachtycz, znawca skateboardingu. 

Warszawa 05.1980. Skateboarding czyli jazda na deskorolce zyskuje popularność w stolicy. W głębi kamienica Roeslerów i Hurtiga przy Krakowskim Przedmieściu.

Foto: PAP/Wojciech Kryński

• Mateusz Szlachtycz uczestniczył w tworzeniu drugiej fali deskorolkowej w Polsce. Działo się to w latach 80. XX wieku.
• Pierwsi polscy skaterzy mierzyli się z licznymi wyzwaniami. Największym było znalezienie dobrego sprzęty, który "trzymał się podłoża".
• Riderzy, którzy mieli najbardziej wyrazisty i agresywny styl, określani byli mianem herosów - opowiada gość Czwórki.
• Zachęta - Narodowa Galeria Sztuki zaprasza na "SK8 is GR8" - festiwal polskich filmów deskorolkowych oraz warsztaty.

Surfing "po płaskim"

Gość audycji miał okazję brać aktywny udział w tworzeniu tak zwanej "drugiej fali deskorolkowej". - Deskorolka wywodzi się z surfingu. Kiedy nie było odpowiednich fal na morz czy oceanie, surferzy szukali sposobu na spędzanie wolnego czasu. Doszli do wniosku, że do deski można przykręcić łożyska i w ten sposób poruszać się po chodnikach, imitując surfingowe tricki. Sidewalk surfing narodził się w latach 50. XX wieku i rozpoczął pierwszą falę deskorolkową - wspomina gość Czwórki.

Kiedy pojawili się w Polsce pierwsi skaterzy?

Skateboarding dużą popularność zyskał na przełomie lat 80. i 90. ubiegłego wieku, na początku głównie w USA. Wówczas deskorolka stała się symbolem młodości i kultury ulicznej, do czego przyczyniły się filmy, na których skaterzy ćwiczą w pustych basenach i opuszczonych parkach nowe triki. W Polsce pierwsi skateboarderzy pojawili się już w latach 70., ale druga fala deskorolkowa w naszym kraju rozpoczęła się dekadę później. - Potem nastąpiła era gier komputerowych z się Tonym Hawkiem i młodzi ludzie w Polsce ochoczo chwycili za deski. Wtedy deskorolka stała się komercyjna - opowiada Mateusz Szlachtycz. - Mnie interesują czasy przed tą modą, kiedy jazda na desce była impulsem do wyjścia poza ramy, poza schemat.  

Posłuchaj

22:46 CZWÓRKA Pierwsze slysze - deskorolka 17.08.2023.mp3 Historia deskorolki - rozmowa z Mateuszem Szlachtyczem (PIerwsze słyszę/Czwórka)

"Martyrologia deskorolkowa" i produkty deskorolkopodobne

Przełom lat 70. i 80. XX wieku to okres "martyrologii deskorolkowej". - Zorganizowanie sobie sprzętu było nie lada wyzwaniem - przyznaje rozmówca Kamila Jasieńskiego. - Materiały o deskorolce pojawiały się w Polskiej Kronice Filmowej, na terenie "Warszawianki" odbyły się pierwsze zawody deskorolkowe, ale wyobraźnię skaterów hamowały ograniczenia sprzętowe - kółka były z twardej gumy, a z łożysk wypadały kulki. Wyrób deskorolkopodobny, jak to w PRL-u  bywało.

Sprawdź też:

• Marcin "Junior" Pawuniak: filmy o deskorolce kręci się sercem
• Pina Bausch na desce. Dziewczyny z serialu "Betty"

Jakiej muzyki słuchali pierwsi staterzy?

W początkowym etapie deskorolka łączyła się z gitarowym graniem i punk rockiem. Potem stała się nieodłącznym elementem kultury hip-hopowej. - Zanim jednak to tego doszło skateboarding, jako uliczna wersja surfingu, kojarzył się z hawajskimi kwiatami, koralikami. Był czysty i grzeczny - mówi gość Czwórki. - Jeździło się w załogach, a pierwszą "poważną" ekipą był skład Z-Boys, dzięki któremu skateboarding wyemancypował się od surfingu. W tym momencie w historii deskorolki pojawił się punk rock, a skaterzy zaczęli zakładać kapele muzyczne.

Jak podkreśla  Mateusz Szlachtycz, w skateboardingu najważniejszy jest styl jechania, dlatego ten sport nierozerwalnie łączy się z muzyka. - Riderzy, którzy mieli najbardziej wyrazisty i agresywny styl, określani byli mianem herosów.    

 

O skateboardingu w Narodowej Galerii Sztuki

W ostatni weekend sierpnia w Zachęcie - Narodowej Galerii Sztuki odbędą się wydarzenia w ramach festiwalu "SK8 is GR8". Na placu Małachowskiego odbędzie się cykl warsztatów dla dzieci i młodzieży z malowania griptape’u oraz graffiti, a w niedzielę przed budynkiem galerii stanie przeszkoda, na której zostanie rozegrany otwarty konkurs na tricki deskorolkowe. W kinie Zachęty odbędzie się przegląd polskich filmów deskorolkowych - od produkcji od z lat 90. XX wieku, po najnowsze materiały z 2022 roku. Projekcje poprzedzą panele dyskusyjne oraz spotkania.

***

Tytuł audycji: Pierwsze słyszę

Prowadzi: Kamil Jasieński

Gość: Mateusz Szlachtycz (znawca kultury deskorolkowej i twórca filmów o skateboardingu)

Data emisji: 17.08.2023

Godzina emisji: 8.15

kul