"Ojczysty - dodaj do ulubionych". Okiść to nie kiść, ale chętnie zwisa z gałęzi

W cyklu "Ojczysty - dodaj do ulubionych" zdradzamy tajemnice języka polskiego. Tym razem sprawdzamy czym jest okiść i skąd się wzięła. 

Okiść to "coś narzuconego, namiotanego na gałęzie".

Foto: shutterstock/Tatyana Mi

• Przymarznięty, zwieszający się z gałęzi śnieg, który zsuwa się nazywa się okiścią.
• Jedna z hipotez etymologicznych wiązała okiść z kiścią. Ostatecznie zwyciężyła jednak inna teoria.
• Okiść pochodzi najprawdopodobniej od nieistniejącego już czasownika dokonanego "o(b)kidać" czyli "obrzucić".
• Okiść to "coś narzuconego, namiotanego na gałęzie"

W ramach kampanii "Ojczysty - dodaj do ulubionych" w każdy wtorek i czwartek w audycji "Pierwsze słyszę" poznajemy ciekawostki językowe. Tym razem zajmujemy się słowem okiść.

Autorzy strony NCK "Ciekawostki językowe / Ojczysty - dodaj do ulubionych" piszą: "Okiść powstaje zwykle przy pogodzie bezwietrznej, gdy większe ilości gęstego wilgotnego śniegu okryją gałęzie, obmarzną i i następnie zostaną okryte dalszymi warstwami śniegu, które obmarzając, tworzą duże i ciężkie zwały" - czytamy w tużpowojennym "Przewodniku leśnika". Dlaczego przymarznięty, zwieszający się z gałęzi śnieg, który zsuwa się chyba jedynie po to, by wpaść nam za kołnierz, nazywa się okiścią? Czy dlatego, że to taka specjalna kiść, taka "o! kiść!"? Oczywiście, że nie, chociaż jedna z hipotez etymologicznych wiązała okiść z kiścią. Ostatecznie zwyciężyła jednak inna teoria: Okiść pochodzi najprawdopodobniej od nieistniejącego już czasownika dokonanego "o(b)kidać" czyli "obrzucić", pochodzącego od zachowanego w gwarach czasownika "kidać" czyli "rzucać, zrzucać, miotać, ciskać, strząsać". Okiść to bowiem "coś narzuconego, namiotanego na gałęzie". Do języka ogólnego przeszła "okiść" dopiero w połowie lub pod koniec XIX w., wcześniej używana była tylko w Małopolsce.

Posłuchaj

01:38 czwórka pierwsze słyszę 14.12.2023 ojczysty okiść.mp3 "Ojczysty - dodaj do ulubionych". Czym jest okiść i skąd się wzięła? (Pierwsze słyszę/Czwórka)

___

Kampania społeczno-edukacyjna "Ojczysty - dodaj do ulubionych" ma na celu propagowanie dbałości o poprawność polszczyzny oraz kształtowanie świadomości językowej Polaków. Dziennikarze Czwórki angażują się w projekt, prezentując w formie dźwiękowej ciekawostki językowe.

Kolejnych odsłon będzie można posłuchać we wtorki i czwartki w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30. O pochodzeniu wyrażeń z życia codziennego opowie Martyna Matwiejuk. 

POSŁUCHAJ POPRZEDNICH ODCINKÓW <<<

Język polski należy do najtrudniejszych języków świata. Badanie pochodzenia słów i ich ewolucji to fascynująca podróż przez historię i zwyczaje. Martyna Matwiejuk w audycji "Pierwsze słyszę" o godz. 7.30 do końca roku będzie wyjaśniać, dlaczego niektóre memy powodują, że "śmiejemy się do rozpuku", sprawdzi też językowy rodowód "kundla", skąd się wziął "majsterklepka" i jaką miarą jest "łut szczęścia". 

Organizatorem akcji "Ojczysty - dodaj do ulubionych" jest Narodowe Centrum Kultury. Kampania trwa nieprzerwanie od 20 lutego 2012 roku, dnia poprzedzającego Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. "Ojczysty - dodaj do ulubionych" to najpopularniejszy kanał prowadzony przez centralne instytucje kultury poświęcony poprawnej polszczyźnie.

***

Na kolejne odsłony cyklu w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30 zaprasza Martyna Matwiejuk.

mat. pras./kd/aw/pj