"Dziewucha z krwi i kości". Historia Warszawskiej Syrenki
Rok 1952 trudno zapomnieć, to właśnie wtedy Polacy zostali obdarowani przez Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich wysokościowcem – pałacem Kultury i Nauki. Polska dostała też nową konstytucję, a za jej sprawą, oficjalnie, nową nazwę Polska Rzeczpospolita Ludowa.
15:54 Rok 1952 - Spod Lady.mp3 1952 - rok nowej konstytucji, początek budowy PKiN oraz pierwsze audycje z Monachium (Spod lady/Czwórka
Odwiedzając kięgarnie na półkach zobaczymy książkę "Astronauci" Stanisława Lema, w cenie 15,50, i oczywiście dzieła Stalina - których jeden tom kosztuje 4 złote. Stalinowską konstytucję też można kupić w księgarniach. Obok nowej nazwy państwa, zlikwidowała ona urząd prezydenta, a w jego miejsce wprowadziła Radę Państwa, na jej czele staną Bolesław Bierut.
Radiowy 1946 rok. Przesiedlenia, kino, UNRRA i lwowskie piosenki
W lipcu 1952 do Warszawy zjechali młodzi ludzie z różnych stron świata. Odbywał się Zlot młodych przodowników pracy i budowniczych socjalizmu. Było to wielkie święto. Justyna Majchrzak przypomina, że życie w powojennej Polsce nie należało do barwnych i urozmaiconych. Niewiele było kawiarni, w kinach dominowały filmowe produkcyjniaki, gównie radzieckie, zamiast klubowego życia były zebrania kolektywu. Zlot przodowników przełamywał codzienną szarzyznę, był prawdziwym wydarzeniem towarzyskim. Na zlot zjechali młodzi z 27 krajów świata, oczywiście z tych, które stały po ideologicznie właściwej stronie. Dwa dni zlotu wypełniły wspólne śpiewy, pokazy gimnastyczne, mecze, konkursy, pochody.
Mury pną się do góry - sztylet w serce Śródmieścia
Jednym z głównych wydarzeń Zlotu były odwiedziny na placu budowy, bo właśnie ruszyły prace na placu budowy Pałacu Kultury i Nauki, na placu Defilad.
- W ramach reparacji powojennych Józef Stalin postanowił, że dostaniemy właśnie taki budynek wysokościowy. Był to prezent nie do odrzucenia, choć Warszawie wtedy z pewnością bardziej przydałoby się osiedle mieszkaniowe - mówi Hanna Szczubełek, kronikarka Pałacu Kultury. Dostaliśmy drapacz chmur. Do prac przy nim zjechały setki budowniczych ze Związku Radzieckiego, wiec stolicy przybyło mieszkańców, a dziennikarzom tematów na pierwsze strony, poeci mieli nowy i wielki podmiot liryczny, pisali o nim: "drzewo przyjaźni".
By wybudować Pałac Kultur zburzono ponad 170 kamienic, mieszkańców przekwaterowano na Muranów. Troje z nich, którzy nie chcieli zgodzić się na nowy kwaterunek, popełniło samobójstwo. - PKIN dla wielu mieszkańców Warszawy był wielką raną, sztyletem wbitym w serce śródmieścia, przedwojennej Warszawy - mówi Adrian Sobieszczański, przewodnik warszawski, varsavianista. - Warszawiacy śpiewali "co nam obca przemoc dała nocą odbierzemy".
Posłuchaj także:
Okazje do świętowania
1952 rok to też czas Igrzysk Olimpijskich w Helsinkach. Zbigniew Chychła, bokser przywozi z nich pierwsze powojenne złoto, Jerzy Jokiel, gimnastyk sportowy - srebro.
Kolejnym wielkim wydarzeniem tego roku były 60. urodziny Bieruta - obchodzone centralnie. Z tej okazji, jego imię nadano Uniwersytetowi we Wrocławiu i hucie w Częstochowie. Miał je nosić także jeden z warszawskich placów, ostatecznie nadano mu nazwę plac Konstytucji na cześć świeżej konstytucji PRL z 1952 roku. Na ten plac swe kroki kierowały wszystkie wycieczki turystów, którzy odwiedzali stolicę.
Modowi wywrotowcy
Klasa robotnicza o modę nie dbała. Moda była marginalizowana, a jeśli ktoś się nią interesował był wywrotowcem.
- Moda była wyrazem buntu. Ci, którzy chcieli ubierać się modnie, w sposób zachodni, ekstrawagancki, kolorowy stanowili mniejszość na ulicach - opowiada Joanna Mruk, historyczka mody. - Ekstrawaganckie ubrania przybywały do Polaków w paczkach z zachodu, głównie z USA i Kanady. Paczki często zawierały żurnale, wykroje, ale i same ubrania: halki, buty, pończochy.
Ówczesna Polka marzyła o spódnicach z koła , kolorowych bluzkach z jedwabiu, z nylonu, jaskrawych apaszkach, szpilkach na cieniutkim obcasie, czerwonej szmince czy nylonowych pończochach - dodaje.
Moda oficjalna też była upolityczniona. Miało być prosto, praktycznie, aseksualnie: bluzka zapięta pod szyję, szeroki płaszcz, a głowie, płaski jak naleśnik, beret. Wkrótce jednak nadejdą czasy bikiniarzy.
Moda, niewłaściwy strój były powodem, dla którego wielu musiało składać samokrytykę np. za zbyt swobodne zachowanie lub swobodny strój. Takie samokrytyki w szkole filmowej składano nawet dwa razy w tygodniu. Dla studentów takie wydarzenie było nudne. Wymyślili więc zabawę, by osoba wygłaszająca samokrytykę wplatała w swe wystąpienie wybrane słowo np. hipopotam. Wtedy publika z wypiekami na twarzy wsłuchiwała się jak dana osoba poradzi sobie z wyzwaniem zabawy.
Głos nadziei
W 1952 roku do Polski dociera głos ze świata. 3 maja zaczyna nadawanie sekcja polska Radia Wolna Europa. Jej pierwszym dyrektorem zostaje Jan Nowak Jeziorański.
W 1952 roku w Stanach Zjednoczonych powstaje też raport na temat Katynia, który winą za tę straszną zbrodnie obarcza Związek Sowiecki. ZSRR dopiero po 38 latach od raportu przyzna się do tego mordu.
W audycji wykorzystano dźwięki z Archiwum Polskiego Radia
***
Tytuł audycji: Spod lady
Prowadzi: Justyna Majchrzak
Data emisji: 22.08.2021
Godzina emisji: 15.09
pj
